Inleiding

In de meeste rechtstelsels wordt de totstandkoming van een overeenkomst in de eerste plaats bepaald aan de hand van aanbod en aanvaarding. Het model van aanbod en aanvaarding is ontwikkeld voor eenvoudige transacties. Moderne overeenkomsten worden echter steeds complexer. Om alle details van de beoogde definitieve overeenkomst te formuleren, moet intensief worden onderhandeld. Deze manier van het tot stand komen van een overeenkomst laat zich niet altijd vatten in het model van aanbod en aanvaarding. In de meeste rechtstelsels worden onderhandelingen behalve door het model van aanbod en aanvaarding ook beheerst door niet-contractuele beginselen. Zo schept in civil law landen het ruime beginsel van precontractuele aansprakelijkheid een positieve verplichting ten aanzien van de manier waarop partijen zich tijdens de onderhandelingen moeten gedragen. Onrechtmatig gedrag wordt primair gesanctioneerd door het onrechtmatige daadsrecht. In de rechtstelsels van de common law worden daarentegen veel minder eisen gesteld aan het gedrag gedurende de onderhandelingen.

Om de verplichtingen en aansprakelijkheid al aan het begin van de onderhandelingen te kunnen bepalen, of juist het niet-bindende karakter van de onderhandelingen te benadrukken, wordt in de praktijk van het internationaal contracteren vaak gebruik gemaakt van verschillende precontractuele documenten zoals de intentieverklaring, ‘letter of intent’, ‘memorandum of understanding’ en ‘heads of agreement’.

De letter of intent heeft sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw op veel aandacht vanuit de literatuur kunnen rekenen. Volgens de heersende leer zijn de rechtsgevolgen van de letter of intent in elke specifieke geval voornamelijk afh ankelijk van de interpretatie van de tekst van het document. Vooral een type document blijkt echter moeilijk te beoordelen aan de hand van de bestaande leerstukken: de letter of intent waarbij partijen het onderhandelingsproces contractueel vormgeven.

Onderzoeksvraag, onderzoeksmethode en doelstelling

De onderzoeksvraag is in hoeverre het recht – met name internationale regelingen – zou kunnen inspelen op de bestaande praktijk om het onderhandelingsproces contractueel vorm te geven middels een letter of intent.

Om de onderzoeksvraag te beantwoorden wordt gebruikgemaakt van de functionele rechtsvergelijkende methode. Het onderzoek beschrijft de benaderingen ten aanzien van het contractueel vormgeven van onderhandelingen in vier rechtstelsels: Nederland, Frankrijk, Engeland en Wales en de Verenigde Staten. Deze rechtstelsels zijn gekozen omdat zij de meest uiteenlopende benaderingen voor de regulering van de onderhandelingen weergeven.