Inleiding

Een adequate toegang tot de rechter en effectieve handhavingsmechanismen zijn essentieel in een Europese Unie die gebaseerd is op rechtsstatelijkheid en die beoogt de rechten van haar burgers die voortvloeien uit de vier fundamentele vrijheden te beschermen. Met name bij grensoverschrijdend procederen krijgen partijen echter vaak te maken met obstakels, zoals verschillen in het toepasselijk recht, lange procedures en disproportioneel hoge kosten.

Inmiddels is op EU-niveau op het gebied van justitiële samenwerking in burgerlijke zaken een aantal instrumenten tot stand gebracht om de grensoverschrijdende geschilbeslechting en rechtshandhaving te vergemakkelijken. Het onderhavige onderzoek richt zich op de Europese betalingsbevelprocedure (EBB) en de Europese procedure voor geringe vorderingen (EPGV). Met de EBB- en EPGV-Verordeningen zijn de eerste autonome Europese procedures tot stand gebracht. Zij hebben eenvormige regels gecreëerd voor niet-betwiste en geringe vorderingen in grensoverschrijdende zaken. Beide instrumenten zijn gebaseerd op het beginsel van wederzijdse erkenning en vereisen geen exequatur in de fase van tenuitvoerlegging. De procedures vormen een alternatief voor de nationale procedures van de lidstaten en beogen grensoverschrijdende geschilbeslechting te vereenvoudigen, te versnellen en goedkoper te maken. Hoewel met de eenvormige Europese procedures een eenvormig procesrechtelijk kader in het leven is geroepen, blijft het nationale procesrecht nog steeds relevant, zoals voor hoe de procedure moet worden ingeleid, wat de hoogte van de griffierechten is, welke beroepsmogelijkheden openstaan in de EPGV en hoe de tenuitvoerlegging dient plaats te vinden. Ondanks het uitgangspunt dat de procedures in alle lidstaten op dezelfde wijze worden toegepast, kunnen hierdoor toch verschillen ontstaan.

Doel, onderzoeksvraag en methodologie

Dit onderzoek heeft tot doel het functioneren van de eerste twee eenvormige Europese procedures bijna tien jaar na hun introductie in kaart te brengen. Het beoogt te evalueren in hoeverre de EBB en de EPGV hebben bijgedragen aan het vergemakkelijken van de toegang tot de rechter en het versterken van het noodzakelijke wederzijdse vertrouwen tussen de rechtssystemen van de lidstaten in het kader van het vrije verkeer van vonnissen. De analyse geeft waardevolle inzichten in de werking en de effectiviteit van deze Europese instrumenten, voor zowel nationale als Europese belanghebbenden, die het academische debat naar een hoger plan te tillen.

De vraag die in dit onderzoek centraal staat is hoe de eerste generatie eenvormige Europese procedures – de EBB en de EPGV – de grensoverschrijdende geschilbeslechting verbeteren.