¹ Gilson, Étienne, “Pourquoi saint Thomas a critiqué saint Augustin,” Archives d'histoire doctrinale et littéraire du Moyen Âge 1 (1926–27):6–127, at 66; hereafter cited as “Pourquoi.” Google Scholar

² William's De universo is the second part of his Magisterium sapientale et doctrinale; it is divided into two principal parts, the first on the material universe, the second on the spiritual universe. Each principal part is divided into three parts. It was only in this century that Josef Kramp showed that seven of William's works constituted this single huge opus; see his “Des von Auvergne, Wilhelm ‘Magisterium Divinale,’ ” Gregorianum 1 (1920): 538–613; 2 (1921): 42–103 and 174–95. Though in terms of the systematic ordering of the works in William's Magisterium, his De universo comes second, it was written late in his career, circa 1236. For further details on the systematic order and chronology of the parts of the Magisterium, see Corti, Gugliemo, “Le sette parti del Magisterium Divinale ac Sapientiale de Gugliemo di Auvergne,” in Studi e Ricerche di Scienze Religiose in onore dei Santi Apostoli Pietro et Paulo nel xix cenenario del loro martirio (Rome, 1968), 289–307.Google Scholar

³ De universo Ia–IIae, ch. 13 (1, 821aC): “quam vocant intelligentiam agentem et solem animarum nostrarum et lucem intelligibilem hujus mundi terreni, hoc est, hujus habitationis nostrae.” References to the De universo give the part, chapter, volume, page, column, and section of Guilelmi Alverni Episcopi Parisiensis Opera Omnia, 2 vols., ed. Hotot, F., with Supplementum , ed. Le Feron, B. (Orléans–Paris, 1674; repr. Frankfurt am Main, 1963).Google Scholar

⁴ Ibid., ch. 16 (1, 823aB): “recidit igitur Aristoteles in sententiam Platonis quam se per hujusmodi positionem putaverat effugisse.” Google Scholar

⁵ “William of Auvergne's Rejection of the Agent Intellect,” in Greek and Medieval Studies in Honor of Leo Sweeney, S.J., ed. Carroll, William J. and Furlong, John J. (New York, 1994), 211–35. William distinguished between the agent intelligence that was, according to Avicenna, a separated substance and an agent intellect that was, according to others who go unnamed, something within each human being.Google Scholar

⁶ Gilson, wrote, “Guillaume d'Auvergne ne se passe d'intellect agent que parce que Dieu sera là pour conférer à notre intellect les premiers intelligibles par mode d'illumination” (“Pourquoi,” 62).Google Scholar

⁷ “Tout se passe donc comme si Guillaume d'Auvergne ne voyait d'autre solution possible au problème de la connaissance que de faire jouer Dieu lui-même dans sa doctrine le rôle illuminateur qu'Avicenna reservait à l'intellect agent” (ibid., 71–72).Google Scholar

⁸ See my article, “William of Auvergne's Use of Avicenna's Principle: ‘Ex Uno, Secundum Quod Unum, Non Nisi Unum,’ ” Modern Schoolman 71 (1993): 1–15, at 2–3, for a discussion of those whom William means when he speaks of “Aristotles et ejus sequaces.” CrossRefGoogle Scholar

⁹ See De universo Ia–IIae, chs. 13 and 14 (1, 821aCD): “Incipiam igitur ab intelligentia agente, quam ipsi ordinaverunt ultimam, hoc est, infimam nobilitate et dignitate…. Dixit igitur Aristoteles de ea (quemadmodum praedixi) quod ipsa est velut sol intelligibilis animarum nostrarum et lux intellectus nostri….” Google Scholar

¹⁰ Ibid., ch. 16 (1, 822bF): “Ex sermonibus autem Aristotelis evidenter apparet ipsum Aristotelem sensisse virtutem nostram intellectivam et ab inferiori, hoc est a parte sensibilium per spoliationem vel denudationem quam exposui, et a parte superiori, hoc est ab intelligentia agente esse illuminabilem.” Google Scholar

¹¹ Ibid., ch. 14 (1, 821aD–bA): “ipsa est velut sol intelligibilis animarum nostrarum et lux intellectus nostri, faciens relucere in effectu formas intelligibiles in eodem, quas Aristoteles posuit potentia esse apud ipsum [for ipsam], eamque educere eas de potentia in actum. Quemadmodum sol visibiles colores potentia, hoc est, qui potentia sunt in corporibus coloratis, educit in actum sua irradiatione, hoc est suae lucis superfusione.” Google Scholar

¹² Ibid. (1, 821bA): “Causa autem quae coegit ipsum hanc intelligentiam ponere fuit positio Platonis de formis, sive de mundo specierum, qui et mundus archetypus et mundus principalium formarum et mundus specierum et mundus intelligibilis sive intelligibilium dicitur.” Google Scholar

¹³ Ibid., ch. 16 (1, 823aA): “Id ergo, quod imprimit intelligentia agens virtuti nostrae intel-lectivae non est nisi forma intelligibilis et similitudo intellecti, hoc est, rei quae intelligitur.” Google Scholar

¹⁴ Ibid. (1, 823aB): “Cum omnis similitudo a veritate sit, et omne exemplum ab exemplari, formae autem intelligibiles, quae recipiuntur ab intellectu nostro sive virtute intellectiva nostra, similitudines sint, sunt igitur a veritate, ad quam similitudines dicuntur.” Google Scholar

¹⁵ Ibid. (1, 823aBC): “Si vero sola similitudo est apud intelligentiam agentem (ut jam dictum est), similitudo autem omnis a veritate sua est; sic igitur veritas apud illum. Et quoniam impossibile est rem currere in infinitum, occurreret, uno vel pluribus numero deteriminato interpositis, aliud apud quod est veritas hujusmodi similitudinis….” Google Scholar

¹⁶ Ibid. (1, 823aB): “Quodsi veritas ista est apud intelligentiam agentem, erit in ipsa modus verax [essendi] specierum et verarum formarum, et non erit similitudo sola veritatis apud ipsam, sed ipsa veritas, et ad hunc modum se habet de aliis formis.” Google Scholar

¹⁷ Ibid.; see n. 4 above for the Latin text.Google Scholar

¹⁸ Ibid. (1, 823aCD): “dico quod homo iste contradicit Aristoteli: primo quoniam intelligentia agens nihil recipit a rebus particularibus … deinde quoniam omnis veritas prior est similitudine sua, in ordine autem universi creati … primas post creatorem altissimum ipse posuit intelligentias….” Google Scholar

¹⁹ Ibid., ch. 14 (1, 821bA): “in quo quae fuerunt rationes vel probationes Platonis non pervenit ad me.” Google Scholar

²⁰ See William of Auvergne, De Trinitate: An Edition of the Latin Text with an Introduction, ed. Switalski, Bruno (Toronto, 1976), Introduction, 3–4. References to the text of the De trinitate will be to the chapter and page in this edition.Google Scholar

²¹ Plato, , Timaeus 49DE: ἀεὶ ὃ καθορμεν ἄλλοτε ἄλλη γιγνόμενον, ώς πυρ, μὴ τοτο ἀλλὰ τò τοιοτον ἑκάστοτε προσαγορεύειν πρ, μηδὲ ὕδωρ τοτο ἀλλὰ τò τοιοτον ἀεί, μηδὲ ἄλλο ποτὲ μηδὲν ὤς τιν’ ἔχον βεβαιότητα, ὅσα δεικνύντες τ ήματι τ τόδε καὶ τοτο προσχρώμενοι δηλον ἡγούμεθά τι· φεύγει γὰρ οὐχ ὑπομένον τὴν το τόδε καὶ τοτο [καὶ την τδε] καί πάσαν ὅση μόνιμα ώς ὅντα αύτά ένδείκνυται φσις. ἀλλὰ τατα μὲν ἕκαστα μὴ λέγειν, τò δὲ τοιοτον ἀεὶ περιφερόμενον ὅμοιον ἑκάστου πέρι καὶ ξυμπάντων οὕτω καλεν. The English translation by R. G. Bury is taken from the Loeb Classical Library edition (Cambridge, Mass., 1952).Google Scholar

²² Plato, , Timaeus a Calcidio trans latus commentarioque instructus, ed. Waszink, Jan H. (London, 1975), 47: “Quapropter de cunctis huius modi mutabilibus ita est habendum: hoc quod saepe alias aliter formatum nobis uidetur et plerumque iuxta ignis efficiem non est, opinor, ignis sed igneum quiddam, nec aer sed aereum, nec omnino quicquam uelut habens ullam stabilitatem…. Igitur ignem quoque eum esse uere putandum, qui semper idem est, et omne cuius proprietas manet.” Google Scholar

²³ De universo Ia–IIae, ch. 14 (1, 821bA): “Ponam igitur rationes quas vel habuisse videtur vel habere potuisset.” Google Scholar

²⁴ Ibid.: “quia igitur testimonium seu testificatio sensus cogit nos ponere mundum sensibilium et ipsum sensibilem mundumque particularium sive singularium, cogere nos debet intellectus multo fortius ponere mundum intelligibilium….” Google Scholar

²⁵ Ibid. (1, 821bB): “omnis cognitio nostra assimilatio quaedam est ad ipsa cognita secundum eam vim vel partem per quam cognoscuntur….” Google Scholar

²⁶ Ibid. (1, 821bC): “Agere autem vel imprimere non potest quod non est; necesse igitur est intelligibilia esse quae hujusmodi similitudines seu passiones imprimunt in intellectu nostro.” Google Scholar

²⁷ It is interesting to see that Thomas Aquinas says just the opposite in such similar language. See Summa theologiae Ia, qu. 84, a. 1c.Google Scholar

²⁸ De universo Ia–IIae, ch. 14 (1, 821bD): “Quomodo verior testis putabitur esse sensus quam intellectus? Si ergo ita se habent res in esse suo, res, inquam, sensibiles quemadmodum testificatur de eis sensus, multo fortius necesse est res intelligibiles ita se habere, sicut de eis testificatur intellectus. Testificatur autem eas esse communes, sempiternas, et seorsum a generatione et corruptione et ab omni tumultu mutationum; sic igitur eas et esse et se habere necesse est.” Google Scholar

²⁹ Ibid.: “Si aliter esset, solus sensus verax esset, sive veridicus, et intellectus totus mendax, quia mentiretur de omnibus, de esse, et veritate rerum intelligibilium, aut de modo essendi et modo se habendi earum.” Google Scholar

³⁰ Ibid. (1, 822aE): “Non est autem cognoscere res aliquas nisi per signa sua propria. Erunt igitur rebus intelligibilibus signa propria intelligibilia impressa ab eisdem, vel non erunt cognoscibilia nobis in statu isto intelligibilia, hoc est, res intelligibiles.” Google Scholar

³¹ Ibid.: “formas quae imprimuntur a sensibilibus spoliat intellectus et denudat a conditionibus particularibus, et hoc modo facit eas formas intelligibiles et signa rerum intelligibilium….” Google Scholar

³² Ibid. (1, 822aF): “virtutem vero intellectivam in ea paupertate constituerit ut a signis sensibilibus mendicare necesse habeat signa sibi necessaria, et non nisi de reliquiis eorum eidem consultum sit….” Google Scholar

³³ Ibid. (1, 822aFG): “Licet igitur nondum approbem sermonem Aristotelis et opinionem, quia tamen toties legitur in libris ejus et aliorum qui eum sequiti sunt, et hoc tam crebro sonat in labiis quorundam qui se philosophari opinantur, exponam tibi sermonem hunc spoliationis et denudationis.” Google Scholar

³⁴ Ibid., ch. 16 (1, 823aC): “hoc autem est quod ponebat Plato, mundum scilicet veritatis rerum et specierum et formarum.” Google Scholar

³⁵ Ibid.: “Mundum autem istum sensibilem ponebat exemplorum atque similitudinum….” Google Scholar

³⁶ Ibid.: “hoc non esse verum ignem, quod est apud nos, nec ignem, vel veram terram esse apud nos, sed igneum et terreum, nec veram humanitatem, sed humanum.” Google Scholar

³⁷ Ibid., ch. 34 (1, 835aD–bA): “Nec volo uti contra eum illo sermone Aristotelis quo dixit in libro Metaphysicorum quia unum quodque sic se habet ad veritatem, sicut ad esse, propter hoc quoniam adversarius non est testis idoneus contra aliquem.” See Aristotle, , Metaphysics II, 993b31–2: ἕκαστον ὠς ἕχει το εναι, οὕτω καὶ τς ἀληθείας.Google Scholar

³⁸ Ibid., ch. 35 (1, 835bD–36aE): “exemplar nec vere nec proprie dici potest veritas exempli. Veritas enim uniuscujusque rei non est nisi vel substantia vel essentia, sive esse ipsius. Et hoc est quod ratio sive diffinitio explicat.” Google Scholar

³⁹ Ibid. (1, 836aF): “Mundus igitur archetypus, sive exemplaris nullo modorum est veritas rerum particularium, hoc est, nullo modorum est vel substantia vel essentia vel esse illarum….” For an excellent study of William's contribution to a revolutionary view of truth, see Marrone, Steven P., William of Auvergne and Robert Grosseteste: New Ideas of Truth in the Early Thirteenth Century (Princeton, 1983).Google Scholar

⁴⁰ De universo Ia–IIae, ch. 35 (1, 836aF): “Aut intellexit Plato species, dum dixit mundum specierum exemplar esse mundi istius sensibilis atque particularium, quas dicimus praedicari de pluribus differentibus numero in eo quod quid est, aut intellexit rerum similitudines sive ideas sive imagines rerum exemplares.” Google Scholar

⁴¹ Ibid. (1, 836aG): “cum ipsemet in praedicto sermone suo removeat verum ignem et veram terram ab his quae apud nos sunt.” Google Scholar

⁴² Ibid.: “Quia igitur totum esse individuorum omnium in ipsis individuis est et non extra, manifestum est hujusmodi species in individuis suis sive singularibus totaliter esse et non extra.” Google Scholar

⁴³ Ibid.: “Ubi uniuscujusque veritas, ibi est ipsum, et e contrario.” Google Scholar

⁴⁴ Ibid. (1, 836aH): “Primum quidem quoniam verus ignis non erit corpus, similiter nec vera terra. Quare corpus non erit genus ad ignem et terram, verum inquam ignem et veram terram.” Google Scholar

⁴⁵ Ibid.: “Verum corpus secundum hoc non erit apud mundum istum, sed apud archetypum. Et eodem modo sequitur ut nec vera substantia sit apud mundum istum.” Google Scholar

⁴⁶ Ibid. (1, 836bF): “Quomodo igitur vera terra est terra illa quae nullam istarum dispositionum habet?” Google Scholar

⁴⁷ Ibid. (1, 836bH): “Quare mundus archetypus non erit nisi alter mundus sensibilis similis huic.” Google Scholar

⁴⁸ De trinitate , ch. 9 (Switalski, 65): “Prima vero sapientia necessario est velut exemplar omnium per se ipsam, non inscripta vel insculpta exterius, sed per essentiam suam ars et exemplar omnium. Quare ipsa est saeculum intelligibile et id, quod vocant quidam mundum archetypum….” Google Scholar

⁴⁹ Ibid.: “et ipsa debet dici sapientia et ars universi,… quoniam apud eam sunt rationes, et ideae exemplares omnium….” Google Scholar

⁵⁰ Ibid., ch. 13 (Switalski, 81): “ipsa est sapiens per essentiam, quae essentialiter lux est, et speculum universi, et ars, et liber, et saeculum intelligibile, sive mundus archetypus, lumen praeclarum et lumen luminum omnium, pura lux, expers omnino tenebrarum et umbrationis….” Google Scholar

⁵¹ Ibid., ch. 15 (Switalski, 96): “Attende etiam, quod ista sapientia vel scientia genita unum est verbum, quod omnia sibi naturaliter scibilia loquitur spiritualiter, simul vis intellectiva et una cogitatio sive visio, qua omnia simul videt et cogitat, et unum exemplum omnium talium scibilium, et velut saeculum quoddam intelligibile omnium illorum.” Google Scholar

⁵² De universo Ia–IIae, ch. 39 (1, 838bH): “mundus archetypus, hoc est exemplaris omnium eorum, quae facta sunt vel creata a creatore, vel quae fient aut etiam fieri possunt, proprie est sapientia ab ipso creatore aeternaliter genita quam dei filium et Deum lex et doctrina fidesque Christianorum verissime nominat.” Google Scholar

⁵³ Ibid., ch. 16 (1, 823bA): “Dico quia similitudo una intentione dicitur ipsum quod oritur a veritate et est tantum ad designandum ipsam, sicut imago Socratis vel Caesaris, quae indubitanter post utrunque est, ad ipsum solummodo designandum.” Google Scholar

⁵⁴ Ibid. (1, 823bB): “Alia vero intentione etiam similitudo ipsum simile dicitur, licet non aeque proprie aut recte, quomodo ideae rerum omnium similitudines earum dicuntur et fuisse ab aeterno in mente creatoris. Maxime vero secundum Platonem, qui hoc primus dixisse videtur. Et secundum hanc intentionem non est necesse ut omnis similitudo posterior sit eo cujus est similitudo vel quod originem habeat ab illo.” Google Scholar

⁵⁵ Ibid., ch. 33 (1, 834aF): “creator est veritas per semetipsum et apud semetipsum et rectissime ac convenientissime nominatur primus verus. Est etiam veritas ad universum quod ab ipso creatum vel conditum et ordinatum est ordine pulcherrimo, et ipsum universum est umbra vanissima ac tenuissima ad ipsum et comparatione ipsius.” Google Scholar

⁵⁶ Ibid.: “Et hoc insinuavit Avencebron in sermone suo quo dixit quod creaturae erexerint se ad creatorem et fecerunt ei umbram.” William refers to Solomon Ibn Gabirol, or Avicebron, Fons vitae III, 55, ed. Baeumker, Clemens, in Beiträge zur Geschichte der Philosophie des Mittelalters (Münster, 1892–95) 1:201.Google Scholar

⁵⁷ De universo Ia–IIae, ch. 33 (1, 834aFG): “cum consideraveris immensitatem et sublimitatem creatoris in omnibus praedicationibus et singulis quae magnificentiam ejus innuunt et curam et gloriam, invenies manifeste easdem praedicationes cum ad universum vel ejus partes referuntur, non significare nisi umbras exiguas et nutus atque vestigia et signa permodica eorum quae significant apud creatorem cum de ipso dicuntur.” Google Scholar

⁵⁸ Ibid. (1, 834aG): “potentia creaturae ad potentiam creatoris non est digna ut nominetur potentia, sed signum vel vestigium permodicum illius, cum sit impressa ab illa.” Google Scholar

⁵⁹ Ibid. (1, 834bGH): “Juxta hunc modum et potens non denominat, nisi habentem verae rationis potentiam, et per hanc viam currit res in ente et entitate, in vero et veritate, bono et bonitate, pulchro et pulchritudine, sapiente et sapientia, alto et altitudine, nobili et nobilitate.” Google Scholar

⁶⁰ Ibid. (1, 834bH): “verae et propriae significationes hujusmodi praedicationum soli creatori conveniunt, aliis autem non applicantur nisi aequivoce et secundum quid vel ad aliquam [for aliquid] vel qualiqualem et longissime distantem a creatore similitudinem. Quantum igitur ad hujusmodi nominationes et denominationes, veritates (ut ita dicatur) sunt apud creatorem. In creatura autem solae similitudines hujusmodi veritatum juxta modum quo similitudines inter creatorem et creaturas esse possibile est et conveniens cogitari.” Google Scholar

⁶¹ Ibid., ch. 34 (1, 835aA): “expressit in sermonibus suis in libro quem Timaeum nominavit quoniam nominationes creaturarum omnes per similitudinem tantum fiunt et nulla earum per veritatem….” Google Scholar

⁶² Ibid.: “non attendens quod multae nominationes sunt de creaturis quae nulla comparatione vel similitudinem ad creatorem dicuntur. Non enim terra nominata est terra, quemadmodum bona, nec denominata est nigra quemadmodum bona….” Google Scholar