Hostname: page-component-cd9895bd7-gvvz8 Total loading time: 0 Render date: 2024-12-29T00:29:27.407Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

In the Beginning was Chronology: An Early Eighteenth-Century Attempt to Model the Eschaton on the Creation*

Published online by Cambridge University Press:  17 February 2016

Johanna Roelevink
Johanna Roelevink*
Affiliation:
Institute of Netherlands History, The Hague
Get access

Extract

When T. S. Eliot contemplated the void and the darkness after the Creation, he assumed that there must have been a predetermined moment through which time was made:

for without the meaning there is no time, and that moment of time gave the meaning.

We are about to meet an early eighteenth-century scholar who tackled the very same problem, the relation between the lapse of’historical’ time and the ultimate meaning of history. But to him, like so many others, time just started with the movement of the stars, which mercifully also provided adequate means for measuring it. In the beginning was chronology. And in its inexorable progress the lapse of time would also in due course spell the end of the world. But when precisely? The answer of our particular scholar to this question sounds deceptively simple. The Bible teaches that God created the world in six days and rested on the seventh. Again, Holy Scripture reveals that to him one day is as a thousand years and a thousand years as one day. So here, by way of analogy, we have the outline of world history. Once having computed the date of the Creation, we can easily deduce that Our Lord Jesus Christ will return on 11 November 1740 to inaugurate his glorious reign.

Type
Part I: The Apocalypse
Information
Studies in Church History Subsidia , Volume 10: Prophecy and Eschatology , 1994 , pp. 151 - 166
Copyright
Copyright © Ecclesiastical History Society 1994 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

Footnotes

*

I would very much like to thank two fellow participants in the conference, Professor Dr Johannes van den Berg and Mrs Drs RieHilje Kielman, for generously sharing their erudition on the subject.

References

1 T. S. Eliot, The Rock, Chorus VII.

2 Grafton, A., ‘Scaliger’s chronology: philology, astronomy, world history’ in: Defenders of the text. The traditions of scholarship in an age of science, 1450–1800(Cambridge, Mass., 1991), p. 106Google Scholar.

3 Ibid., p. 129.

4 Meijer, Th.J., Kritiek als hetwaardering. Het levenswerk van Jacob Perizonius (1651-1715)(Leiden, 1971)Google Scholar.

5 Grafton, , ‘Scaligera chronology’, p. 133Google Scholar. See also Deursen, A. Th. van, Jacobus de Rhoer 1722–1813. Een historicus op de drempel van een nieuwe tijd (Groningen, 1970)Google Scholar.

6 Roelevink, J., Gedicteerd verleden. Het onderwijs in de algemene geschiedenis aan de Universiteit le Utrecht, 1735–1830 (Amsterdam & Maarssen, 1986), pp. 220–9, 277–89Google Scholar.

7 Ball, B. W., The English Connection. The Puritan Roots of Seventh-day Adventist Belief (CambridgeGoogle Scholar).

8 Ibid., p. 205.

9 Trevor-Roper, H., ‘James Ussher, archbishop of Armagh’, in Catholics, Anglicans and Puritans: Seventeenth-Century Essays (London, 1989), pp. 120–65Google Scholar; Hughes, J. , Secrets of the Times. Mythand History in Biblical Chronology (Journal for the Study of the Old Testament. Supplement Series), pp. 261 —3Google Scholar; Barr, J., ‘Why the world was created in 4004 B.C.: Archbishop Ussher and biblical chronology’, Bulletin of the John Rylands Library 67 (1985), pp. 575–608Google Scholar.

10 For the Jewish traditions concerning the second Elijah see Barr, , ‘Biblical chronology’, p. 581, and Theologisclie Realenzyklopàdie 9 (Berlin/New York, 1982), p. 502Google Scholar.

11 Altenhovius, H., Orano de umporum intervallis a condito mundi usque ad Christum natum elapsis, in ijua ostenditur, quatuor integra annorum millia ante Christi in carnem adventum efjluxisse, adeo ut his potiusaliquidsupersitquam desk (Servestae [Zerbst], 1592Google Scholar).

12 Evcnhuis, K. B., De biblicistiscli-eschatologische théologie van Johann Albrecht Bengel (Wageningen, 1931), p. 137Google Scholar.

13 de Jonge, H.J., De bestudering van het Nieuwe Testament aan de Noordnederlandse universiteiten en het Remonstrants Seminane van 1575 tot 1700 (Amsterdam/Oxford/New York, 1980), pp. 39, 40Google Scholar.

14 Barr, , ‘Biblical chronology’, p. 579Google Scholar.

15 Müller, G., ‘Föderalismus und Geschichtsbetrachtung im XVII und XVIII Jahrhundert’, Zeitschrift für Kirchengeschichte, IIE Folge, L (1931), pp. 393–440Google Scholar; Bauch, H., Die Lehre vom Wirken des Heiligen Geistes im Frühpietismus. Studien zur Pneumatologie und Eschatologie von Campegius Vitringa, Philipp jakob Spener und Johann Albrecht Bengel (Hamburg-Bergstedt, 1974), pp. 61, 62Google Scholar.

16 Roelevink, , Gedicteerd verleden, pp. 277–89.Google Scholar

17 Pareus, D., Operum theologicorum partes quatuor, ed. Parens, (Frankfurt am Main, 1647)Google Scholar, Part I, Commentarius in Cenesin.

18 Ball, , The English Connection, p. 214Google Scholar.

19 Ajinsworth, H., Annotations upon the first book of Moses, called Genesis. Wherein lhe Hebrew words and sentences are compared with, & explained by the ancient Greek and Chaldea versions, but chiefly by conference with the holy Scriptures (1621)Google Scholar. No page numbers; see the comment on Gen. 1. 31. There is a Dutch version of this book, edited in Leeuwarden in 1690.

20 For a modern explanation see Hughes, , Secrets of the Times, pp. 233–41Google Scholar.

21 Nederlandse Geloofsbelijdenis art. 37: ‘…de door de Here bestemde tijd (die aan alle schepselen onbekend is)’. Calvin, Commentary on Daniel, cited by Kramer, J., ‘J. H. Alsteds “Diatribe de mille annis apocalypticis” und W. Burton’s Ubersetzung “The Beloved City”’, J. H. Alsted, Herborns calvinistische Théologie und Wissenschaft im Spiegel der englischen Kulturreform des frühen 17. Jahrhunderts. Studien zu englisch-deutschen Geistesbeziehungen der frühen Neuzeil von B. Griesing, J. Klein, J. Kramer (Frankfurt/Bern/New York/Paris, 1988), p. 18Google Scholar. See also Kunz, I., Protestantische Eschatologie. Von der Reformation bis zur Aufklärung (Freiburg/Basel/ Vienna, 1980), p. 37Google Scholar.

22 Meeuse, C. J., De toekomstverwachting van de Nadere Reformatie in het licht van haar tijd. Een onderzoek naar de verhuding tussen het zeventiende-eeuwse chiliasme en de toekomstverwachting van de Nadere Reformatie, met name bij Jacobus Koelman (Kampen, 1990), pp. 66, 67, 94Google Scholar.

23 Ball, , The English Connection, pp. 197–200Google Scholar; Escribano-Alberca, J., Eschatologie von der Aufklärung bis zur Gegenwart (Freiburg/Basel/Vienna, 1987), p. 12Google Scholar.

24 Kramer, J., ‘J. H. Alsteds, “Diatribe”‘, p. 17Google Scholar.

25 Biermannus, J., Sermo primordialis de regno sewatorisglorioso (Middelburg, 1710)Google Scholar.

26 Witteveen, K. M., ‘Campegius (Kempe) Vitringa’, Biografiseli Lexicon voor de Geschiedenis van hel Nederlandse Protestantisme, 3 (Kampen, 1989Google Scholar).

27 Bauch, H., Die Lehre vom Wirken des Heiligen Geistes im Frühpietismus. Studien zur Pneumatologie und Eschatologie von Campegius Vitringa, Philipp Jakob Spener und Johann Albrecht Bengel (Ham-burg-Bcrgstedt, 1974), p. 25Google Scholar.

28 Lemoyne, S., Varia sacra seu sylloge variorum opusculorum Graecorum ad rem ecclesiaslicam spectantium, 2 (Leiden, 1685), pp. 848Google Scholarff. For the rabbinic and early Christian interpretations: Theologische Realenzyklopädie, 3, pp. 270ff.

29 Published in Leeu warden, 1716.

30 Vitringa, Hypotyposis, p. 12, ‘Ut enim Moses Chronologiam rudiore et populan modo in historia sua tradidit: sic forte eadem ad extremam exactitudinem mathematicam inde erui non potest: etsi hae quoque quaestiones probabili racione defmiri queant.’

31 In Dutch: ‘Een nieuwe ordere en rey der eeuwen; een nieuwe rang en rey van saken; een nieuwe tijt.’

32 Vitringa, C., Verklaringe en heilige bedenkingen over de verborgen sin der miraculen van Jesus Christus: als meede allegorische en mysticque uitbreidinge van het Mosaisch verhaal nopens de sesdaagsche scheppinge; en verklaringe over eenigepropohetische schriften, ah 11 Sam. XXIIIvss. 1–7, Psalm LXVIII, PS VIII en XLV. Voormaals opgegeven in de Latijnsche Tale aan de voesterlingen van de Academie tot Franeker — en nu in ‘t Nederduitsch vertaalt. Met een voorreden over de sin van de H. Schrift door — H. Venema (Franeker, 1725), pp. 237—362Google Scholar; Allegorische uitbreidinge over het Mosaische verliaal nopem de eente scheppinge der dirigen, pp. 260–6.

33 Haitsma, A., Curae philologico-exegeticae in Genesin sive explicationes dijjiciliorum per omnia fere capita locorum (Franeker, 1753Google Scholar). Also Haitsma, A., Commentarius exhibens curas philologicoexegeticas in Pentateuchum Mosis… Pars Prima ad Genesin (Franeker, 1765)Google Scholar.

34 Venema, H., Dissertationes ad vaticinio Danielis emblematica (Leeuwarden and Harlingen, 1745), pp. 69, 70, 607Google Scholar. Venema, H., Praelectiones de methodo prophetica seu de argumento prophetarum veteris et novi testamenti ac utriusque periodis (Leovardiae, 1775), p. 45Google Scholar, only mentions an analogy of the days of Creation and seven stages in the life of the Church of the New Testament.

35 Grebber, K., Tyd-rekenkundige aanmerkingen; aanwijzende een verband tusschen de dagen van ouds, de jaren der eeuwen en de tegenwoordige tijd, met deszelfsgebeurtenissen in Nederland tot een grand van bemoediginggelegt voor de kerke Gods in de Seven Vereenigde Provintiën (Amsterdam, 1748)Google Scholar.

36 Nüse, H, Sleutel van de verborgenheid der laatste tijden of de zegepraal des Christendoms over alle volken deraarde (Rotterdam, 1817Google Scholar).

37 Jungius, J. E., De verborgentheit der laatste tyden die aanstaande zijn, geopent, in een volgens den betoogtrant der wiskundigen ingerichte Verklaaring van de eerste twee verssen van het XIVde hoofdstuk van den propheet Zacharias (Zutphen, 1749Google Scholar).

38 Hughes, . Secrets of the Times, p. 255Google Scholar.

39 Schurte, O., et album promotorum van de Academie te Harderwijk (Zutphen, 1980), p. 84Google Scholar.

40 Bouman, H., Geschiedenis van de voormalige Geldersche Hoogeschool en hare Iwogleeraren (1844–7), I, pp. 237–142; II, pp. 16–20Google Scholar.