Hostname: page-component-78c5997874-xbtfd Total loading time: 0 Render date: 2024-11-05T17:09:39.228Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

Circles, Cycles and Ancestral Connotations. The Long-term History and Perception of Late Prehistoric Barrows and Urnfields in Flanders (Belgium)

Published online by Cambridge University Press:  28 October 2014

Roy Van Beek  and
Guy De Mulder
Roy Van Beek
Affiliation:
Faculty of Archaeology, Leiden University, P.O. Box 9515, 2300 RA Leiden, Netherlands, [email protected]
Guy De Mulder
Affiliation:
Department of Archaeology, Sint-Pietersnieuwstraat 33-35, 9000 Ghent, Belgium, [email protected]
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

The perception of and interaction with ancient relics in past societies has been intensively debated in the archaeology of north-western Europe. This paper aims to make a contribution to this debate by reconstructing the long-term history of late prehistoric barrows and urnfields in Flanders (Belgium). The period between the Late Bronze Age and High Middle Ages (c. 1100 cal bc–ad 1300) is centred on. Contrary to Germany, Scandinavia and especially Britain, data from the Low Countries (Belgium and the Netherlands) have so far barely played a role in wider international and theoretical discussions on the role of the past in the past. Previous studies on reuse practices in the Low Countries mainly focused on the Meuse-Demer-Scheldt region of the southern Netherlands and north-eastern Belgium, which partly overlaps Flanders. These studies are combined and summarised. Their main outcomes are tested by means of a detailed inventory of reused late prehistoric cemeteries in Flanders. This study differs methodologically from most others in that it both offers an evidence-based overview of regional diachronic trends (documented at 62 barrow cemeteries and 13 urnfields) and discusses the developments at six sites yielding high resolution data. The observed reuse practices and site biographies appear to be remarkably dynamic and more diverse than previously suggested.

Résumé

Cercles, cycles et connotations ancestrales. Histoire à long terme et perception des tertres et champs d’urnes de la dernière partie de la préhistoire en Flandre (Belgique), de Roy van Beek et Guy de Mulder

Dans l’archéologie de l’Europe du nord-ouest, on a intensément débattu de la perception et de l’interaction des sociétés du passé avec les reliques anciennes. Cet article a pour but d’apporter une contribution à ce débat en reconstruisant l’histoire à long terme des tertres et des champs d’urnes de la fin de la préhistoire en Flandre(Belgique). Nous nous concentrons sur la période entre l’âge du bronze final et le haut Moyen-Âge (env. 1100 av. J.-C.–1300 ap. J.-C.). Contrairement à l’Allemagne, la Scandinavie et surtout la Grande-Bretagne, les données des Pays-Bas (Belgique et Royaume des Pays-Bas) n’ont jusqu’à présent pratiquement joué aucun rôle dans les discussions plus générales internationales et théoriques sur le rôle du passé dans le passé. De précédentes études sur les pratiques de réemploi dans les Pays-Bas se sont surtout concentrées sur la région Meuse-Demer-Scheldt, dans le sud du Royaume des Pays-Bas et le nord-ouest de la Belgique, qui déborde en partie sur les Flandres. Nous combinons et résumons ces études. Leurs principaux résultats sont testés au moyen d’un inventaire détaillé du réemploi des cimetières de la dernière partie de la préhistoire en Flandre. Cette étude diffère de la plupart des autres en matière de méthologie par le fait qu’elle offre à la fois une vue d’ensemble reposant sur des témoignages des tendances diachroniques régionales (documentées dans 62 cimetières à tumulus et 13 champs d’urnes) et une discussion des développements sur 6 sites produisant des données à haute résolution. Les pratiques de réemploi observées et les biographies de sites semblent être remarquablement dynamiques et plus diverses qu’on ne l’avait suggéré auparavant.

Zusammenfassung

Kreise, Kreisläufe und Ahnenkonnotationen. Die Langzeitgeschichte und -wahrnehmung jüngerer prähistorischer Grabhügel und Urnenfelder in Flandern (Belgien), von Roy van Beek und Guy de Mulder

In der Archäologie Nordwesteuropas wurde intensiv debattiert, wie prähistorische Gesellschaften altertümliche Relikte wahrnahmen und mit ihnen interagierten. Dieser Artikel liefert einen Beitrag zu dieser Debatte, indem er die Langzeitgeschichte jüngerer vorgeschichtlicher Grabhügel und Urnenfelder in Flandern (Belgien) rekonstruiert. Die Zeit zwischen der Spätbronzezeit und dem Hochmittelalter (ca. 1100 v. Chr. bis 1300 n. Chr.) steht dabei im Mittelpunkt. Im Gegensatz zu Deutschland, Skandinavien und insbesondere Großbritannien spielten Daten aus den Niederlanden und Belgien bislang kaum eine Rolle in allgemeinen internationalen und theoretischen Diskussionen über die Rolle der Vergangenheit in der Vergangenheit. Frühere Untersuchungen zu Praktiken der Wiedernutzung in den Benelux-Ländern konzentrierten sich hauptsächlich auf die Region Meuse-Demer-Scheldt in den südlichen Niederlanden und im nordöstlichen Belgien, die teilweise mit Flandern überlappt. Diese Untersuchungen werden hier zusammengeführt und zusammengefasst. Ihre wichtigsten Ergebnisse werden mit Hilfe einer detaillierten Bestandsaufnahme von wieder verwendeten jüngervorgeschichtlichen Gräberfeldern in Flandern getestet. Diese Studie unterscheidet sich methodologisch insofern von den meisten anderen, als dass sie sowohl eine evidenzbasierte Übersicht über regionale diachrone Trends präsentiert (dokumentiert anhand von 62 Hügelgräberfeldern und 13 Urnenfeldern) als auch die Entwicklungen auf sechs Fundplätzen diskutiert, die hochauflösende Daten geliefert haben. Die beobachteten Praktiken der Wiedernutzung und die Biographien der Orte scheinen bemerkenswert dynamisch zu sein und weit diversifizierter als bisher angenommen.

Resumen

Círculos, ciclos y connotaciones ancestrales. La historia y la percepción de los túmulos prehistóricos tardíos y los campos de urnas en Flandes (Bélgica), por Roy van Beek y Guy de Mulder.

La percepción e interacción con reliquias antiguas en las sociedades del pasado ha sido ampliamente debatida en la arqueología del noroeste de Europa. Este artículo pretende contribuir a este debate mediante la reconstrucción de la historia a largo plazo de los túmulos prehistóricos tardíos y de los campos de urnas en Flandes (Bélgica). Se centra en el período entre el Bronce Final y la Alta Edad Media (c. 1100 bc–ad 1300). Al contrario que en Alemania, Escandinavia y especialmente en Gran Bretaña, los datos procedentes de los Países Bajos (Bélgica y Holanda) han pasado desapercibidos en debates internacionales o teóricos de mayor escala sobre el papel del pasado en el pasado. Los estudios previos sobre prácticas de reutilización en los Países Bajos se han centrado principalmente en la región Meuse-Demer-Scheldt del sur de Holanda y noreste de Bélgica, que se solapa parcialmente con Flandes. Estos estudios han sido tenidos en consideración y resumidos. Sus principales resultados son evaluados por medio de un detallado inventario de los cementerios prehistóricos tardíos reutilizados en Flandes. Este estudio difiere metodológicamente de la mayoría en que ofrece una visión de la tendencia diacrónica regional basada en la evidencia (documentada en 12 cementerios tumulares y 13 campos de urnas) y discute sus resultados en seis yacimientos que disponen de datos de alta resolución. Las prácticas de reutilización observadas y las biografías de los sitios parecen ser notablemente dinámicas y más diversas de que lo que previamente se había sugerido.

Keywords

The past in the pastreuse practiceslate prehistoric cemeteriesFlandersMeuse-Demer-Scheldt regionlong-term historysite biographies
Type
Articles
Information
Proceedings of the Prehistoric Society , Volume 80 , December 2014 , pp. 299 - 326
Copyright
© The Prehistoric Society 2014 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

BIBLIOGRAPHY

Ameryckx, J., Verheye, W. & Vermeire, R. 1985. Bodemkunde. Gent: L. Vanmelle Google Scholar
Ampe, C., Bourgeois, J., Crombé, Ph., Fockedey, L., Langohr, R., Meganck, M., Semey, J., Van Strydonck, M. & Verlaeckt, K. 1996. The circular view. Aerial photography and the discovery of Bronze Age funerary monuments in East- and West-Flanders (Belgium). Germania 74, 45–94 Google Scholar
Annaert, R., Cooremans, B., Deforce, K. & Vandenbruaene, M. 2012. Toch Romeinen in de Antwerpse Noorderkempen. Inheems-Romeins grafveldje op een midden-bronstijdnecropool in Weelde, ontdekt tijdens de ruilverkavelingswerken Poppel (gem. Ravels, prov. Antwerpen). Relicta 9, 7–90 CrossRefGoogle Scholar
Annaert, R. & Vervoort, R. 2003. De volmiddeleeuwse bewoningskern te Ouwen-Grobbendonk. Archaeologia Mediaevalis 26, 13–15 Google Scholar
Artelius, T. 2013. Inventions of memory and meaning – examples of Late Iron Age reuse of Bronze Age monuments in south-western Sweden. In D.R. Fontijn, A.J. Louwen, S.A. van der Vaart & K. Wentink (eds), Beyond Barrows. Current research on the structuration and perception of the prehistoric landscape through monuments, 21–40. Leiden: Sidestone Press Google Scholar
Bloch, M. 1977. The past and the present in the present. Man ns 12, 278–292 CrossRefGoogle Scholar
Bourgeois, J., Meganck, M. & Rondelez, P. 1994. Noodonderzoek 1993 te Maldegem-Vliegplein (prov. Oost-Vlaanderen): grafheuvels uit de Bronstijd, nederzettingen uit de Romeinse periode en uit de middeleeuwen. Lunula. Archaeologia protohistorica II (Han-sur-Lesse), 1–3 Google Scholar
Bourgeois, J., Cherretté, B. & Meganck, M. 2001. Kringen voor de doden. Bronstijdgrafheuvels te Oedelem-Wulfsberge (W.-Vl). Lunula. Archaeologia protohistorica 9 (Dendermonde), 23–27 Google Scholar
Bourgeois, J., Semey, J. & Vanmoerkerke, J. (eds). 1989. Ursel. Rapport provisoire des fouilles 1986–1987. Tombelle de l’âge du bronze et monuments avec nécropole de l’âge du fer. Gent: Scholae Archaeologicae 11Google Scholar
Bradley, R.J. 1987. Time regained: the creation of continuity. Journal of the British Archaeological Association 140, 1–17 CrossRefGoogle Scholar
Bradley, R. 2002. The Past in Prehistoric Societies. London/New York: Routledge Google Scholar
Bradley, R. 2011. The Idea of Order. The Circular Archetype in Prehistoric Europe. Oxford: Oxford University Press Google Scholar
Bradley, R. & Williams, H. (eds). 1998. The Past in the Past: The Reuse of Ancient Monuments, 30–1. Oxford/New York: World Archaeology (special issue)Google Scholar
Chapman, J. 1997. Places as timemarks – the social construction of prehistoric landscapes in eastern Hungary. In J. Chapman & P. Dolukhanov (eds), Landscapes in Flux. Central and Eastern Europe in Antiquity, 137–161. Oxford: Colloquia Pontica 3Google Scholar
Cherretté, B. & Bourgeois, J. 2002. Palenkrans uit de midden-bronstijd en nederzettingssporen uit de late ijzertijd te Oedelem-Wulfsberge, W.-Vl. (2001). Lunula. Archaeologia protohistorica 10 (Brussel), 13–15 Google Scholar
Cherretté, B. & Bourgeois, J. 2003. Oedelem-Wulfsberge 2002: grafmonumenten uit brons- en ijzertijd. Lunula. Archaeologia protohistorica 11 (Treignes), 33–36 Google Scholar
Crombé, P., De Clercq, W., Meganck, M. & Bourgeois, I. 2005. Een meerperiodensite bij de vallei van de Ede te Maldegem-Burkel (gem. Maldegem). Menselijke aanwezigheid uit de steentijd, een nederzetting en grafheuvel uit de Bronstijd en een nederzetting uit de Romeinse tijd. In I. In’t Ven & W. De Clercq (eds), Een lijn door het landschap. Archeologie en het vTn-project 1997–1998, 93–117. Brussel: Archeologie in Vlaanderen Monografie 5, vol. 2 Google Scholar
De Boe, G. 1970. Een Merovingisch grafveld te Borsbeek (Antwerpen). Brussel: Archaeologica Belgica 120Google Scholar
De Clerq, W. 2009. Locale gemeenschappen in het Imperium Romanum. Transformaties in rurale bewoningsstructuur en materiële cultuur in de landschappen van het noordelijk deel van de civitas Menapiorum (provincie Gallia-Belgica, ca. 100 v. Chr.–400 na Chr.). PhD thesis, Ghent University, GentGoogle Scholar
De Clercq, W., Van Rechem, H., Gelorini, V., Meganck, M., Taayke, E. & Tency, H. 2005. Een meerperioden-vindplaats langs de Schelde te Zele Kamershoek. Een grafheuvel uit de Bronstijd, een erf uit de Gallo-Romeinse periode en sporen van Germaanse inwijkelingen. In I. In’t Ven & W. De Clercq (eds), Een lijn door het landschap. Archeologie en het vTn-project 1997–1998, 177–229. Brussel: Archeologie in Vlaanderen Monografie 5, vol. 2Google Scholar
De Clercq, W. & Van Strydonck, M. 2002. Final report from the rescue excavation at the Aquafin RWZI plant Deinze (prov. East-Flanders, Belgium): radiocarbon dates and interpretation. Lunula. Archaeologia protohistorica 10 (Brussel), 3–6 Google Scholar
De Laet, S.J. 1982. La Belgique d’avant les Romains. Wetteren: Editions Universa Google Scholar
De Laet, S.J. & Roosens, H. 1952. Opgraving van een bronstijdgrafheuvel op de Kluisberg (gem. Ruien, Prov.Oost-Vlaanderen). Archaeologia Belgica 14, 45–59 Google Scholar
Delaruelle, S., Annaert, R., De Smaele, B., Thijs, C., Verdegem, S., Scheltjens, S. & Van Doninck, J. 2012. Merovingian reuse of Bronze Age barrows at Beerse-Krommenhof (prov. of Antwerp, Belgium). In R. Annaert, T. Jacobs, I. In ’t Ven & S. Coppens (eds), The Very Beginning of Europe? Cultural and Social Dimensions of Early-Medieval Migration and Colonisation (5th–8th century). Archaeology in Contemporary Europe Conference Brussels – May 17–19 2011, 237–242. Brussels: Relicta Monografieën 7Google Scholar
Delaruelle, S., De Smaele, B. & Van Doninck, J. 2008. Ovalen voor de doden. Opgraving van een grafmonument uit de bronstijd aan de Mezenstraat in Beerse (provincie Antwerpen, België). Lunula. Archaeologia protohistorica 14 (Brussel), 31–38 Google Scholar
Demeyere, F. & Bourgeois, J. 2005. Noodopgraving te Waardamme (Oostkamp, West-Vlaanderen): grafheuvels uit de Bronstijd en een bewoning uit de vroege IJzertijd. Lunula. Archaeologia protohistorica 13 (Brussel), 25–30 Google Scholar
Demeyere, F. & Lammens, W. 2007. Cirkelvormige sporen langsheen de Mandelstraat (Rumbeke-Roeselare, provincie West-Vlaanderen). Lunula. Archaeologia protohistorica 15 (Leuven), 13–21 Google Scholar
De Mulder, G. 2011. Funeraire rituelen in het Scheldebekken tijdens de late bronstijd en de vroege ijzertijd. De grafvelden in hun maatschappelijke en sociale context. PhD thesis, Ghent University, GhentGoogle Scholar
De Mulder, G., Van Strydonck, M., Annaert, R. & Boudin, M. 2012. A Merovingian surprise: early medieval radiocarbon dates on cremated bones (Borsbeek, Belgium). Radiocarbon 55, 581–588 CrossRefGoogle Scholar
De Reu, J. 2012. Land of the Dead. A Comprehensive Study of the Bronze Age Burial Landscape in North-western Belgium. PhD thesis, Ghent University, GentGoogle Scholar
Desittere, M. 1968. De urnenveldenkultuur in het gebied tussen Neder-Rijn en Noordzee. Brugge: Dissertationes Archaeologicae Gandensis 11Google Scholar
De Smaele, B., Delaruelle, S., Thijs, C., Verdegem, S., Scheltjens, S. & Van Doninck, J. 2011. Een grafveld uit de bronstijd aan de Krommenhof te Beerse (prov. Antwerpen, België). Lunula. Archaeologia protohistorica 19 (Brussel), 9–14 Google Scholar
Dyselinck, T. 2013. Gent, Hogeweg. Vlakdekkende opgraving. ’s-Hertogenbosch: BAAC-rapport A-11.0045Google Scholar
Eckart, H. & Williams, H. 2003. Objects without a past? In Williams 2003, 141–70CrossRefGoogle Scholar
Evans, C. 1985. Tradition and the cultural landscape: an archaeology of place. Archaeological Review from Cambridge 4(1), 80–94 Google Scholar
Fokkens, H., Van der Vaart, S.A., Fontijn, D.R., Lemmers, S.A.M., Jansen, R., Van Wijk, I.M. & Valentijn, P.J.C. 2012. Hallstatt burials of Oss in context. In C.C. Bakels & H. Kamermans (eds), The End of Our Fifth Decade, 183–204. Leiden: Analecta Praehistorica Leidensia 43–4Google Scholar
Fontijn, D.R. 1996. Socialising landscape. Second thoughts about the cultural biography of urnfields. Archaeological Dialogues 3, 77–87 CrossRefGoogle Scholar
Fontijn, D.R. 2002. Het ontstaan van rechthoekige ‘cultusplaatsen’. In H. Fokkens & R. Jansen (eds), 2000 Jaar bewoningsdynamiek. Brons- en ijzertijdbewoning in het Maas-Demer-Scheldegebied, 149–172. Leiden: Leiden University Google Scholar
Fourny, M. 1985. Nouvelle contribution à l’étude de la nécropole de la civilisation de Hilversum/Drakenstein (âge du bronze ancien/moyen). Examen des anciennes collections du Musée du Centenaire à Mons. Vie Archéologique V-19, 41–68 Google Scholar
Gelling, M. 1978. Signposts to the Past. London: Dent Google Scholar
Gerritsen, F. 2003. Local Identities. Landscape and Community in the Late Prehistoric Meuse-Demer-Scheldt Region. Amsterdam: Amsterdam Archaeological Studies 9Google Scholar
Gerritsen, F. 2007. Familiar landscapes with unfamiliar pasts? Bronze Age barrows and Iron Age communities in the southern Netherlands. In C. Haselgrove & R. Pope (eds), The Earlier Iron Age in Britain and the Near Continent, 338–353. Oxford: Oxbow Books Google Scholar
Gheysen, K. & De Mulder, G. 2010. Een bronstijdgrafheuvel in de ruilverkaveling Merksplas (provincie Antwerpen, België). Lunula. Archaeologia protohistorica 18 (Tongeren), 49–55 Google Scholar
Gosden, C. & Lock, H. 1998. Prehistoric histories. In Bradley & Williams 1998, 2–12CrossRefGoogle Scholar
Groenewoudt, B. 2011. Curves turning into squares. Late Prehistoric landscape change and the changing morphology of ritual structures. Causality? Assessment of evidence. Landscape History 32(2), 5–17 CrossRefGoogle Scholar
Härke, H. & Williams, H.M.R. 1997. Angelsachsische Bestättungsplätze und altere Denkmaler: Bemerkungen zur zeitlichen Entwicklung und Deutung des Phänomens. Archäologische Informationen 20–1, 25–27 Google Scholar
Hertoghs, S., Scheltjens, S., Bervoets, G. & Delaruelle, S. 2013. Een grafmonument uit de vroege bronstijd en bewoning uit de ijzertijd op de Bentel in Oud-Turnhout (prov. Antwerpen, België). Lunula. Archaeologia protohistorica 21 (Ename), 11–21 Google Scholar
Hiddink, H.A. 2003. Het grafritueel in de Late IJzertijd en Romeinse Tijd in het Maas-Demer-Scheldegebied, in het bijzonder van twee grafvelden bij Weert. Vrije Universiteit. Amsterdam: Zuidnederlandse Archeologische Rapporten 11 Google Scholar
Hingley, R. 1996. Ancestors and identity in the later prehistory of Atlantic Scotland: the reuse and reinvention of Neolithic monuments and material culture. World Archaeology 28, 231–243 CrossRefGoogle Scholar
Hobsbawm, E. 1983. Introduction: inventing traditions. In E. Hobsbawm & T. Ranger (eds), The Invention of Tradition, 1–14. Cambridge: Cambridge University Press Google Scholar
Hollevoet, Y. 1997/8. d’Hooghe Noene van midden Bronstijd tot volle Middeleeuwen. Archeologisch onderzoek in een verkaveling langs de Zandstraat te Varsenare (gem. Jabbeke, prov. West-Vlaanderen. Archeologie in Vlaanderen 6, 161–189 Google Scholar
Holst, M.K., Jessen, M.D., Andersen, S.W. & Pedersen, A. 2012. The Late Viking-age royal constructions at Jelling, central Jutland, Denmark. Recent investigations and a suggestion for an interpretative revision. Prähistorische Zeitschrift 87(2), 474–504 Google Scholar
Holst, M.K. & Rasmussen, M. 2013. Herder communities: longhouses, cattle and landscape organization in the Nordic Early and Middle Bronze Age. In S. Bergerbrant & S. Sabatini (eds), Counterpoint: Essays in Archaeology and Heritage Studies in Honour of Professor Kristian Kristiansen, 99–110. Oxford: British Archaeological Report S2508Google Scholar
Holtorf, C.J. 1998. The life-histories of megaliths in Mecklenburg-Vorpommern (Germany). In Bradley & Williams 1998, 23–38 CrossRefGoogle Scholar
Hunter, M. 1974. German and Roman antiquity and the sense of the past in Anglo-Saxon England. Anglo-Saxon England 3, 29–50 CrossRefGoogle Scholar
Lohof, E. 1991. Grafritueel en sociale verandering in de bronstijd van Noordoost-Nederland. PhD thesis, University of Amsterdam, AmsterdamGoogle Scholar
Løvschal, M. 2013. Ways of wandering. In the Late Bronze Age barrow landscape of the Himmerland-area, Denmark. In D.R. Fontijn, A.J. Louwen, S.A. van der Vaart & K. Wentink (eds), Beyond Barrows. Current Research on the Structuration and Perception of the Prehistoric Landscape through Monuments, 225–250. Leiden: Sidestone Press Google Scholar
Lowenthal, D. 1985. The Past is a Foreign Country. Cambridge: Cambridge University Press Google Scholar
Lucy, S. 1992. The significance of mortuary ritual in the political manipulation of the landscape. Archaeological Review from Cambridge 11(1), 93–105 Google Scholar
Magerman, K., Pede, R. & Lodewijckx, M. 2008. Een Romeins pottenbakkersatelier, spitsgrachten en andere Romeinse sporen te Asse-Krokegemsesteenweg (provincie Vlaams-brabant). Romeinendag/Journée d’Archéologie romaine Brussel 19-04-2008 (Bruxelles), 93–97 Google Scholar
Meaney, A. 1995. Pagan English sanctuaries, place-names and hundred meeting places. Anglo-Saxon Studies in Archaeology and History 8, 29–42 Google Scholar
Meganck, M., Bourgeois, I. & Cherretté, B. 2001. Noodonderzoek 2000 te Sint-Gillis-Waas/Kluizemolen (O.-Vl.), Lunula. Archaeologia protohistorica 9 (Dendermonde), 28–31 Google Scholar
Meinig, D.W. 1979. The beholding eye: ten versions of the same scene. In D.W. Meinig (ed.), The Interpretation of Ordinary Landscapes, 33–48. Oxford: Oxford University Press Google Scholar
Mertens, J., Van Impe, L. & Vanderpijpen, W. 1977. Het middeleeuws kerkhof van Ouwen, Conspectus 1976. Archaeologica Belgica 196, 68–72 Google Scholar
Meurkens, L. & Tol, A.J. (eds). 2011. Grafvelden en greppelstructuren uit de ijzertijd en Romeinse tijd bij Itteren (gemeente Maastricht). Opgraving Itteren-Emmaus vindplaatsen 1 & 2, Archol Rapport 144. Leiden: Archol BVGoogle Scholar
Meurkens, L. 2007. ‘Ten Afschrick ende Exempele’. Het gebruik van prehistorische grafheuvels als galgenbergen. In R. Jansen & L.P. Louwe Kooijmans (eds), Van contract tot wetenschap. Tien jaar archeologisch onderzoek door Archol BV, 1997–2007, 353–372. Leiden: Archol BV Google Scholar
Parker Pearson, M. 1993. The powerful dead: archaeological relations between the living and the dead. Cambridge Archaeological Journal 3, 203–229 CrossRefGoogle Scholar
Patton, M. 1996. La Hougue Bie à Jersey: transformation d’un monument du Néolithique à nos jours. Bulletin de la Société Préhistorique Française 93, 298–300 CrossRefGoogle Scholar
Pede, R., Clement, C. & Cherretté, B. 2013a. Over oude en nieuwe grafheuvels in de Vlaamse Ardennen. Recent archeologisch onderzoek te Ronse (Oost-Vlaanderen, België). Lunula. Archaeologia protohistorica 21 (Ename), 23–29 Google Scholar
Pede, R., Clement, C. & Cherretté, B. 2013b. Romeins te Ronse: een nederzetting en een bijhorende begraafplaats in De Stadstuin. Signa 2, 121–131 Google Scholar
Pedersen, A. 2006. Ancient mounds for new graves. An aspect of Viking Age burial customs in southern Scandinavia. In A. Andren, K. Jennbert & C. Raudvere (eds), Old Norse Religion in Long Term Perspectives. Origins, Changes and Interactions. An International Conference in Lund, Sweden, June 3–7 2004, 346–353. Lund: Lunds Universitet and Nordic Academic Press Google Scholar
Randsborg, K. 2008. Kings’ Jelling. Gorm & Thyra’s palace. Harald’s monument & grave – Svend’s cathedral. Acta Archaeologica 79, 1–23 CrossRefGoogle Scholar
Reynolds, A.J. 1997. The definition and ideology of Anglo-Saxon execution sites and cemeteries. In G. De Boe & F. Verhaeghe (eds), Death and Burial in Medieval Europe. Papers of the ‘Medieval Europe Brugge 1997’ Conference vol. 2, 33–41. Zellik: Instituut voor het Archeologisch Patrimonium Google Scholar
Roymans, N. 1995. The cultural biography of urnfields and the long-term history of a mythical landscape. Archaeological Dialogues 1, 2–38 CrossRefGoogle Scholar
Roymans, N. & Gerritsen, F. 2002. Landscape, ecology and mentalités. A long-term perspective on developments in the Meuse-Demer-Scheldt Region. Proceedings of the Prehistoric Society 68, 257–287 CrossRefGoogle Scholar
Semple, S. 1998. A fear of the past: the place of the prehistoric burial mound in the ideology of middle and later Anglo-Saxon England. In Bradley & Williams 1998, 109–26CrossRefGoogle Scholar
Silverman, H. 2002. Introduction. The space and place of death. Archaeological Papers of the American Anthropological Association 11(1), 1–11 CrossRefGoogle Scholar
Sippel, K. 1980. Die Kenntnis vorgeschichtlicher Hügelgräber im Mittelalter. Germania 58, 137–146 Google Scholar
Smith, A. 2001. The Differential Use of Constructed Sacred Space in Southern Britain, from the Late Iron Age to the 4th Century AD . Oxford: British Archaeological Report 318CrossRefGoogle Scholar
Sommé, J. 1973. Les formations quaternaires de la région du Nord. Annales scientifiques de l’Université de Besançon. Géologie 3(21), 93–98 Google Scholar
Sommé, J. 1976. Les limons quaternaires dans les plaines du Nord. In H. De Lumley (ed.), La préhistorie française. Civilisations paléolothiques et mésolithiques de la France, 173–176. Paris: Editions du CNRS Google Scholar
Sopp, M. 1999. Die Wiederaufnahme älterer Bestattungsplätze in den nachfolgenden vor- und frühgeschichtlichen Perioden in Norddeutschland. Bonn: Antiquitas Reihe 3. Abhandlungen zur Vor- und Frühgeschichte, zur klassischen und provinzial-römischen Archäologie und zur Geschichte des Altertums 39Google Scholar
Spencer, T. 1995. Heroic time. monuments and the past in Messenia, southwest Greece. Oxford Journal of Archaeology 14(3), 277–292 CrossRefGoogle Scholar
Thäte, E. 1996. Alte Denkmäler und frühgeschichtliche Bestättungen. Ein sächsisch-ängelsächsischer Totenbrauch und seine Kontuität. Archäologische Informationen 19(1/2), 105–116 Google Scholar
Thäte, E. 2007. Monuments and Minds. Monument Re-use in Scandinavia in the Second Half of the First Millennium AD. Lund: Acta Archaeologica Lundensia Series 4/27Google Scholar
Theunissen, E.M. 1999. Midden-bronstijdsamenlevingen in het zuiden van de Lage Landen. Een evaluatie van het begrip ‘Hilversum-cultuur’. PhD thesis, Leiden University, LeidenGoogle Scholar
Thoen, E. 1997. The birth of ‘The Flemish Husbandry’: agricultural technology in medieval Flanders. In G.G. Astill & J. Langdon (eds), Medieval Farming and Technology. The impact of Agricultural Change in Northwest Europe, 69–88. Leiden/New York/Köln: Brill CrossRefGoogle Scholar
Van Beek, R. & Louwen, A. 2013. The centrality of urnfields. Second thoughts on structure and stability of Late Bronze Age and Early Iron Age cultural landscapes in the Low Countries. In D. Fontijn, A.J. Louwen, S. van der Vaart & K. Wentink (eds), Beyond Barrows. Current Research on the Structuration and Perception of the Prehistoric Landscape through Monuments, 81–112. Leiden: Sidestone Press Google Scholar
Vandecatsye, S. 2010. Het Keltisch-Romeinse verleden van een toekomstige industriezone. In K. Verlaeckt, S. Vandecatsye, L. Van Durme, A. Van Doorselaer, F. Willems & A. Stroobants (eds), Dendermonde van Metaaltijden tot Vroege Middeleeuwen, 33–40. Dendermonde: Stedelijke Mudea Oudheidkundige Kring Dendermonde Google Scholar
Vandecatsye, S. & Laisnez, K. 2009. Een toekomstige industriezone met een Keltisch-Romeins verleden. Basisrapportage omtrent het archeologisch onderzoek van Hoogveld-J te Sint-Gillis-Dendermonde. Mechelen: Archaeological Solutions Rapportage 2009/01Google Scholar
Van de Noort, R. 1993. The context of Early Medieval barrows in western Europe. Antiquity 67, 66–73 CrossRefGoogle Scholar
Vandevelde, J., Annaert, R., Lentacker, A., Ervynck, A. & Vandenbruaene, M. 2007. Vierduizend jaar bewoning en begraving in Edegem-Buizegem (prov. Antwerpen). Relicta. Archeologie, Monumenten- en Landschapsonderzoek in Vlaanderen 3, 9–68 CrossRefGoogle Scholar
Van de Vijver, M., Wuyts, F., Cherretté, B., De Groote, K. & Moens, J. 2008. Vroege en volmiddeleeuwse bewoning te Erembodegem ‘Zuid IV’ (O.-Vl.). Archaeologia Mediaevalis 31, 113–115 Google Scholar
Van de Vijver, M., Wuyts, F. & Cherretté, B. 2009. Bronstijd- en ijzertijdsporen te Erembodegem: cirkels, rechthoeken en kuilen (Aalst, provincie Oost-Vlaanderen, België). Lunula. Archaeologia protohistorica 17 (Luik), 15–22 Google Scholar
Van de Vijver, M., Keppens, K. & Vandendriessche, H. 2013a. Gebouwen, grafcirkels, rechthoeken en bijzondere grachten. Voorlopig verslag van de sporen uit de brons- en ijzertijd te Aalter-Woestijne (prov. Oost-Vlaanderen, België). Lunula. Archaeologia protohistorica 21 (Ename), 3–9 Google Scholar
Van de Vijver, M., Keppens, K., Vandendriessche, H., De Groote, K. & De Clercq, W. 2013b. Een Gallo-Romeins landschap van bewoning en begraving te Aalter-Woestijne (O.-Vl.), een eerste stand van zaken. Signa 2, 152–157 Google Scholar
Van Impe, L. 1976a. Ringwalheuvels in de Kempense Bronstijd. Typologie en datering. Brussel: Archaeologia Belgica 190Google Scholar
Van Impe, L. 1976b. Aardewerk uit het urnenveld op de Eindhovenakker te Brecht. In L. Van Impe Enkele oudere vondsten uit de Noorderkempen. Bronstijd tot vroege IJzertijd, 16–21. Brussel: Archaeologia Belgica 183Google Scholar
Van Impe, L. 1983. Het oudheidkundig bodemonderzoek in Donk (gem. Herk-de-Stad) 1977–1982. In Miscellanea archaeologica in honorem H. Roosens, 65–94. Brussels: Archaeologia Belgica 255Google Scholar
Van Vaerenbergh, J. 2005. Een dubbele grafcirkel te Kruibeke-Hogen Akkerhoek (O.-Vl.). Een eerste stand van zaken. Lunula. Archaeologia Protohistorica 13 (Brussel), 11–13 Google Scholar
Van Vaerenbergh, J. & Van Roeyen, J.P. 2007. Recent archeologisch onderzoek in het Waasland. Annalen van de Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas 110, 410–418 Google Scholar
Vermeulen, F. & Bourgeois, J. 2000. Continuity of prehistoric burial sites in the Roman landscape of sandy Flanders. In J. Pearce, M. Millet & M. Struck (eds), Burial, Society and Context in the Roman World, 143–161. Oxford: Oxbow Books Google Scholar
Von Uslar, R. 1972. Zu den tumuli paganorum und corpora flamma consumpta. In E. Ennen & G. Wiegelmann (eds), Studien zu Volkskultur, Sprache und Landesgeschichte Vol. 1 (Festschrift M. Zender), 481–489. Bonn: Röhrscheid Google Scholar
Vos, P.C. & Van Heeringen, R.M. 1997. Holocene geology and occupation history of the Province of Zeeland (SW Netherland). In M.M. Fischer (ed.), Holocene evolution of Zeeland (SW Netherlands), 5–109. Haarlem: Mededelingen Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO 59Google Scholar
White, R. 1990. Scrap or substitute? Roman material in Anglo-Saxon graves. In E. Southworth (ed.), Early Anglo-Saxon Cemeteries: a Reappraisal, 124–152. Stroud: Alan Sutton Google Scholar
Wickholm, A. 2008. Reuse in Finnish cremation cemeteries under level ground-examples of collective memory. In F. Fahlander & T. Oestigaard (eds), Materiality of Death: Bodies, Burials, Beliefs, 89–97. Oxford: British Archaeological Report S1768Google Scholar
Williams, H. 1997. Ancient landscapes and the dead: The reuse of prehistoric and Roman monuments as Early Anglo-Saxon burial sites. Medieval Archaeology 41, 1–32 CrossRefGoogle Scholar
Williams, H. 1998. Monuments and the past in early Anglo-Saxon England. In Bradley & Williams 1998, 90–108CrossRefGoogle Scholar
Williams, H. (ed.). 2003. Archaeologies of Remembrance. Death and Memory in Past Societies. Springer: New York CrossRefGoogle Scholar
Zadora-Rio, E. 2003. The making of churchyards and parish territories in the Early-Medieval landscape of France and England in the 7th–12th centuries: a reconsideration. Medieval Archaeology 47, 1–19 CrossRefGoogle Scholar