Published online by Cambridge University Press: 20 November 2018
Interbellum Poland remains an important example of a polyethnic state and society in European history. Its short existence between the wars does not diminish the importance of its many peculiar aspects, nor does the fact that it can be defined as an unsuccessful example in organizing, institutionally and socially, a polyethnic community. The theoretical definition of the Polish experience has puzzled historians in the past. Polish historiography substantially ignored or steadfastly marginalized the nationalities in the Second Republic and in earlier historical times, an attitude echoed by Marxist historians in post-bellum Poland. Now, indirectly, the topic is attracting attention again as a consequence of the new problematic caused by current European historical events both in the East and West.
1. For coeval accounts see J. Urbański, Mniejszości narodowe w Polsce, Warszawa, 1932; P. Włtodarski, Zagadnienia narodowościowe w Polsce odrodzonej, Warszawa, 1936; K. Kierski, Ochrona praw mniejszości w Polsce, Warszawa, 1933. And the Journal Sprawy narodowościowe, published during the interwar time after 1926.Google Scholar
2. For a recent valuable overview of minorities, see E. Wynot, “The National Minorities of Interwar Poland: An Overview,” Poland between the Wars: 1918-1939. A Collection of Papers and Discussions from the Conference “Poland between the Wars: 1918-1939” held in Bloomington, Indiana, February 21-23, 1985, T. Wiles (ed.), Bloomington, 1989.Google Scholar
3. See note 34.Google Scholar
4. Although not written in this perspective, see A. Chojnowski's useful Koncepcje politiky narodowościowej rzᶏdów poskich w latach 1921-1939, Ossolineum, Wroclaw, 1979.Google Scholar
5. Holzer, J., Mozaika Polityczna Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa, 1974. Although not concerned with the issue of minorities this work is a useful outline containing a review of major political parties of the minorities.Google Scholar
6. Tomaszewski, J., Rzeczpospolita wielu narodów, Warszawa, 1985. Also J. Tomaszewski, Ojczyzna nie tylko Polakók. Mniejszości narodowe w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa, 1985. These two studies form part of the basis of this article.Google Scholar
7. Rothschild, J., “Ethnic Peripheries Versus Ethnic Cores: Jewish Political Strategies in Interwar Poland,” Political Science Quarterly, Winter 1981-82, p. 591. Although the focus of this article is on Jewish matters, I found it stimulating where broader inquiries and definitions are concerned.CrossRefGoogle Scholar
8. See Simoncini, G., The Communist Party of Poland 1918-1929, Lewiston NY, 1993, and M. K. Dziewanowski's well-known outline The Communist Party of Poland. An Outline of History, Cambridge MA, 1959.Google Scholar
9. See note 38.Google Scholar
10. For an introduction to the topic, see G. Simoncini, Revolutionary Organizations and Revolutionaries in Interbellum Poland. A Bibliographical Biographical Study, Lewiston NY, 1992.Google Scholar
11. A representative example of coeval literature is R. Korsh, Żydowskie ugrupowania wywrotowe w Polsce, Warszawa, 1925.Google Scholar
12. See Lobodowski, J., “Koncepcje wschodnie Pilsudskiego,” Wiadomoici No. 23, 1964; T. Piotrkiewicz, Kwestia Ukrainska w Polsce w koncepcjach Piłtsudczyń 1926-1930, Warszawa, 1981; J. Wiatr, “Koncepcje polityczne Piłtsudskiego,” Argumenty No. 45, 1968; M. Krol, Józef Piłtsudski. Ewolucja myśli politycznej, Warszawa, 1981. In English see M. K. Dziewanowski, Joseph Pilsudski. A European Federalist, 1918-1922, Stanford, 1969. See also the several well-known works on Pilsudski by the Polish historian Andrzej Garlicki.Google Scholar
13. Burda, A. (ed.), Konstitycja Marcowa 1921, Lublin, 1983.Google Scholar
14. Lex Grabski defined a body of laws passed in 1924 dealing with minority rights such as those having to do with the school system, language, administration and legal procedure. For the text of the law refer to Dzennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej for 1924.Google Scholar
15. The proposal for a political Minorities Bloc was made by Yitzhak Gruenbaum, a leader of the Zionist movement. See J. Rothshild, “Ethnic Peripheries Versus Ethnic Cores,” Political Science Quarterly, Winter 1981-1982.Google Scholar
16. See Chojnowski, A., Koncepcje. Google Scholar
17. See Mniejszości narodowe w wyborach do Sejmu i Senatu w 1928 r, Ministerstwa Spraw Wewnętrzych, Warszawa, 1928, and K. an T. Rzepeccy, Sejm i Senat 1928-1933, Poznań, 1938.Google Scholar
18. Tomaszewski, J., Rzeczpospolyta., p. 35.Google Scholar
19. E. Wynot E, “A ‘Necessary Cruelty’: The Emergence of Official Anti-Semitism in Poland, 1936-39,” American Historical Review, No. 77, 1971.CrossRefGoogle Scholar
20. Tomaszewski, J., Rzeczpospolyta., p. 35.Google Scholar
21. Ibidem. Google Scholar
22. Throughout this article I refer to the official data and to the elaborations on them done by different scholars. Official data are derived from Rocznik Statystyky and Małty Rocznik Statystyczny, the Polish government annual statistical reports for the 1920s and 1930s, particularly for the years 1921 and 1930. Also of value is the government publication Mniejzości narodowe w wyborach do Sejmu i Senatu w 1928 r. Minsterstwa Spraw Wewnętrznych. Warszawa, 1928. The data from the Polish government annual reports are reported and discussed in the chapter on Poland in J. Rothschild, East Central Europe between the Two World Wars, Seattle, 1974, p. 36 ff. Official data are also extensively reported and discussed in J. Tomaszewski, Rzeczpospolita wielu narodow, Warszawa, 1985, p. 35 ff. E. Wynot also refers to the same data in his “The National Minorities of Interwar Poland: An Overview,” in T. Wiles (ed.), Poland between the Wars: 1918-1939, pp. 149-160. For more data study and interpretations, at times controversial, see W. Medręcki, “Liczebność i rozmieszczenie grup narodowosciowych w Drugiej Rzeczypospolitej w świetle wyników II spisu powszechnego (1931 r.),” Dzieje Najnowsze, No. 1/2, 1983; K. Srokowski, Sprawa narodowościowa na kresach wschodnich, Krakow, 1924; M. Drozdowski, Społteczeństwo, państwo, politycy II Rzeczypospolitej. Szkice i polemiki, Krak6w, 1972. Also of interest is J. Żarnowski, Społteczenstwo Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939, Warszawa, 1973.Google Scholar
23. Ibidem. More detailed data and estimates are to be found in J. Tomaszewski, Rzeczpospolita… p. 78.Google Scholar
24. For general reference see W. Serczyk, Historia Ukrainy. Wroclaw, 1979 and M. Papierzyriska-Turek, Sprawa Ukrainska w Drugiej Rzeczypospolitey 1922-1926, Kraków, 1979.Google Scholar
25. See Tomaszewski, J., “Dokumenty w sprawie polityki agrarnej rządu połtskiego w województwach połtidniowo-wschodnich w przeddień wybuchu II wojny światowej,” Dzieje Najnowsze, No. 3, 1972.Google Scholar
26. Information can be drawn from W. Ruśinski's general outline Zarys historii polskiego ruchu spódzielczego. Tom II, 1918-1939, Warszawa, 1980.Google Scholar
27. On the topic of education for all nationalities see S. Mauersberg, Szkolnistwo powszechne dla mniejszości narodowych w Polsce w latach 1918-1939, Wrocłtaw, 1968.Google Scholar
28. Mirtshuk, J., “The Ukrainian Uniate Church,” Slavonic Review, No. 10, 1931-1932.Google Scholar
29. Srokowski, K., Sprawa narodowoiciowa na Kresach Wschodnich, Kraków, 1924. Also A. Motyl, The Turn to the Right: The Ideological Origins and Development of Ukrainian Nationalism, 1918-1929, New York, 1980.Google Scholar
30. Wynot, E., “The Ukrainians and the Polish Regime, 1937-1939.“The Ukrainian Historian, No. 7, 1970.Google Scholar
31. See Hrabyk, K., Sprawa ukrainska. Poznan, 1935; R. Torzecki, Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy, Warszawa, 1962; T. Cieslak, Hitlerowski sojusz z nacjonalizmem ukrairiskim w Polsce, Warszawa, 1968.Google Scholar
32. See Solchanyk, R., “The Foundation of the Communist Movement in Eastern Galicia 1919-1921,” Slavic Review, No. 4, 1971; J. Radziejowski, Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy 1919-1929. Węzłtowe problemy ideologiczne, Krakow, 1976; G. Iwanski, “Z dziejöw Komunistycznej Partii Galicji Wschodniej (KPGW),”Z Pola Walki, No. 4, 1967. A comprehensive list of all Ukrainian and minority revolutionaries is Posiowe rewolucyjni w Sejmie. Wybór przemowien, interpretacji i wniosków, Warszawa, 1961. See also G. Simoncini, “Ethnic and Social Diversity in the Membership of the Communist Party of Poland: 1918-1938,” WPIS 1-92-13, Hoover Institution. Stanford, 1992.Google Scholar
33. Tomaszewski, J., Rzeczpospolita., p. 35, and S. Bronsztejn, Ludność żydowska w Polsce w okresie międzywojennym. Studium statystyczne, Wroclaw, 1963.Google Scholar
34. The coeval work by I. Scupper, A. Tartakower, and A. Hafftka, Żydzi w Polsce odrodzonej, Warszwa, 1932-1934 remains fundamental. In two volumes, in particular volume two, part four: Żydzi w Rzeczypospolitej Polskiejw okresie 1918-1933, pp. 165-362. Also A. Hertz, Żydzi w kulturze polskiej. Paryz, 1961; J. Fishman (ed.), Studies in Polish Jewry, New York, 1974; C. Heller, On the Edge of Destruction. Jews of Poland between the Two World Wars, New York, 1977; P. Korzez, Juifs en Pologne. La question juive pendant l'entre-deux-guerres, Paris, 1980; J. Orlicki, Szkice z dziejów stosunków polsko-żydowskich, Warszawa, 1983; J. Marcus, The Social and Political History of the Jews in Poland, 1919-1939, Berlin-New York, 1983; and Y. Gutman et al. (eds.), The Jews of Poland between Two World Wars. Hanover, 1989.Google Scholar
35. Rothschild, J., East Central Europe between the Two World Wars, Seattle, 1974, pp. 39-40.Google Scholar
36. See note 34.Google Scholar
37. Mendelson, E., “The Politics of Agudas Yisroel in Interwar Poland,” Soviet Jewish Affairs, No. 2, 1972.CrossRefGoogle Scholar
38. Tomicki, J., “The General Union of Jewish Workers (BUND) in Poland 1918-1939,” Acta Poloniae Historica, No. 45, 1982. Also B. K. Johnpoll, The Politics of Futility. The General Jewish Workers Bund of Poland, 1917-1943, Ithaca NY, 1967.Google Scholar
39. See G. Iwański, “Żydowski Komunistyczny Związek Robotniczy Kombund w Polsce 1921-1923,” Z Pola Walki, No. 4, 1974 and G. Iwański, “Powstanie i działtalność Komunistycznej Organizacji Młtodzieży “Cukunft” w Polsce (Styczeń 1922 - kwieczen 1923 r.),” Pokolenia, No. 3, 1974.Google Scholar
40. Drymmer, W., “Zagadnienie żydowskie w Polsce w latach 1935-1939,” Zeszyty Historyczne, No. 13, 1968.Google Scholar
41. As a general reference see M. Kosman, Historia Biatorusi, Wroclaw, 1979.Google Scholar
42. See Zaremba, J., Stosunki narodowościowe w województwie nowogródzkim z uwzględnieniem tłta socialnego, Warszawa, 1939, and J. Tomaszewski, Z dziejów Polesia 1921-1939. Zarys stosunków społteczno-ekonomicznych, Warszawa, 1963.Google Scholar
43. Tomaszewski, J., “Robotnicy Białtorusini w latach 1919-1939 w Polsce,” Acta Baltico-Slavica, No. 5, 1967.Google Scholar
44. See U. A. Poluian, Bełtaruska Seliansko-Rabochaia Hramada, Mińsk, 1967; A. Bergman, “Białtoruska Włtościańsko-Robotnicza Hromada,” Z Pola Walki, No. 3, 1962; and A. Bergman, Rzecz o Bronisłtawie Taraszkiewiczu, Warszawa, 1977.Google Scholar
45. See note 8.Google Scholar
46. Wynot, E., “The Polish Germans, 1919-1939: National Minority in a Multinational State,” Polish Review, No. 17, 1972.Google Scholar
47. For a coeval German point of view on Upper Silesia see K. Junkerstorff, Das Schutzrecht der deutschen Minderheit in Polnisch-Öberschlesien nach dem Genfer Abkommen, Berlin, 1930.Google Scholar
48. Potocki, S., Połtożenie mniejszości niemieckiej w Polsce 1918-1939. Gdansk, 1969. Also see note 22.Google Scholar
49. Z. Cichocka-Petrażycka, Żywiołt niemiecki na Wołtyniu, Warszawa, 1933.Google Scholar
50. See Krasuski, J., Stosunki polsko-niemieckie 1926-1933, Poznan, 1964.Google Scholar
51. Kowalak, T., Spółtdzielczość niemiecka na Pomorzu 1920-1938, Warszawa, 1965. Also T. Kowalak, Zagraniczne kredyty dla Niemców w Polsce 1919-1939, Warszawa, 1972.Google Scholar
52. K. Grünberg, Niemcy i ich organizacje polityczne w Polsce międzywojennej, Warszawa, 1970.Google Scholar
53. Ze wspólnych walk niemieckiego i polskiego rewolucyjnego ruchu robotniczego w latach 1918-1939. Dokumenty i materiałty, Opole, 1976.Google Scholar
54. See Tomaszewski, J., Rzeczpospolita., p. 237.Google Scholar
55. See Ostrowski, J., Litwini na Ziemi Wilenskiej, Wilno, 1930, and J. Tomaszewski, Rzeczpospolita… p. 244.Google Scholar
56. Tomaszewski, J., Rzeczpospolita., p. 237.Google Scholar
57. Ibidem. Also W. Łtypacewicz, Stosunki Polsko-Czeskie, Warszawa, 1936, and Z. Cichocka-Petrażycka, “Kolonie niemieckie i czeskie na Wolyniu,” Rocznyk Ziem Wschodnich, 1939.Google Scholar
58. Tomaszewski, J., Rzeczpospolita., p. 251 ff.Google Scholar
59. See the well-known study by J. Ficowski, Gypsies in Poland: History and Customs, Warszawa, 1989; J. Ficowski, Cyganie Polscy. Szkice historyczno-obyczajowe, Warszawa, 1953; W. Mrozowski, Wspomniki cygana. Łtódż, 1980; and J. Tomaszewski, Rzeczpospolita… p. 255.Google Scholar
60. Kabat, L., “Le Massacre des Tsiganes en Pologne.” Monde Gitan, No. 33, 1975, and: J. Ficowski, “The Fate of the Polish Gypsies,” in: J. N. Porter (Ed.), Genocide and Human Rights: A Global Anthology. Lanham, 1982.Google Scholar
61. Haliczer, J., “Ormiane w Polsce połtudniowo-wschodniej,” Rocznyk Ziem Wszhodnich, 1939; J. Tomaszewski, Rzeczpospolita. p. 240.Google Scholar
62. S. Kryczyński, “Tatarzy polscy,” Rocznik Ziem Wschodnich, 1938; J. Tomaszewski, Rzeczpospolita… p. 239.Google Scholar
63. Mardkowicz, A., Ogniska karaimskie (Łtuck-Halicz-Wilno-Troki). Łtuck, 1932; J. Tomaszewski, Rzeczpospolita… p. 239.Google Scholar
64. See Rothschild, J., East Central Europe between the Two World Wars. Seattle, 1974, pp. 27-72.Google Scholar