Hostname: page-component-78c5997874-t5tsf Total loading time: 0 Render date: 2024-11-20T06:19:32.658Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

Resonances of Henri Bergson's ‘music’ in the interwar aesthetic discourse of the journal Μακεδονικές Ημέρες: the idea of the nouveau romantisme

Published online by Cambridge University Press:  03 April 2019

Olga Bezantakou
Olga Bezantakou*
Affiliation:
Freie Universität [email protected]
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

This essay examines the metaphorical use of musical terms in Greek aesthetic discourse during the interwar period by illuminating a crucial yet neglected moment in the reception of anti-rationalistic philosophical and aesthetic tendencies that had greatly influenced European modernist literature since the late nineteenth century. In particular, it points out the ways the reception of Bergsonian theories in Greece co-determined the formation of a new concept of Modern Greek narrative fiction, clearing the ground for the first modernist attempts to ‘musicalize’ fiction. The essay thus proposes a broader perception of the term ‘musicalization’ than the mere imitation of musical techniques in narrative texts, since the aesthetic discourse features not only actual music but also ‘music’ as an aesthetic category synonymous with transcendence, ambiguity and fluidity.

Keywords

Bergsonisminterior monologuemusicalization of fictionmodernism
Type
Articles
Information
Byzantine and Modern Greek Studies , Volume 43 , Issue 1 , April 2019 , pp. 117 - 134
Copyright
Copyright © Centre for Byzantine, Ottoman and Modern Greek, University of Birmingham, 2019 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

1 See Bien, P., Kazantzakis: Politics of the Spirit, I (Princeton 2007) 23–54Google Scholar.

2 Karapanagiotis, E., ‘Η φιλοσοφία του Μπερξόν’, Nουμάς 500 (1913) 29–30Google Scholar. All translations from Greek are mine, unless otherwise indicated.

3 B. Russell, ‘The philosophy of Bergson’, The Monist 3 (1 July 1912) 321–47.

4 Ch. Androutsos, Henri Bergson (Athens 1917) 63.

5 See I. Botouropoulou, ‘O απόηχος της Evolution créatrice tou Bergson στην κίνηση των ιδεών στη Γαλλία και η υποδοχή του φιλοσόφου στην Ελλάδα’, Σύγκριση/Comparison 20 (2009) 181–92; Imvriotis, Y., Η φιλοσοφία του Bergson (Thessaloniki 1939) 317Google Scholar.

6 Dimaras, K. Th., ‘Henri Bergson’, Νέα Εστία 338 (1941) 73–4Google Scholar.

7 Vitti, M., Η γενιά του τριάντα. Ιδεολογία και μορφή (Athens 1977) 116Google Scholar. Following Vitti's suggestion, Peter Mackridge asserted Bergson's influence on the Greek authors of the ‘Generation of the 1930s’ as one main aspect of the ‘European influences’ that contributed to the renewal of the Greek novel; see Mackridge, P., ‘European influences on the Greek novel during the 1930s’, Journal of Modern Greek Studies 1 (May 1985) 1–20CrossRefGoogle Scholar.

8 Bien, Kazantzakis: Politics of the Spirit, I, 249.

9 See indicatively, Theotokas, G., Ελεύθερο πνεύμα (Athens 1988) 43–4Google Scholar

10 P. Moullas, ‘Πόσες είναι οι πρωτοπορίες;’, in Η μεσοπολεμική πεζογραφία, I (Athens 1996) 136–7.

11 See Barnard, W., Living Consciousness: The Metaphysical Vision of Henri Bergson (New York 2011) 12–13Google Scholar.

12 Kazantzakis, N., ‘H. Bergson’, Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου 2 (1912) 331Google Scholar.

13 Bercson, H. [sic], Το γέλοιο, trans. Kazantzakis, Nikos (Athens 1914)Google Scholar.

14 See Kazantzakis, ‘H. Bergson’, 317.

15 Bergson, H., Laughter: An Essay on the Meaning of the Comic, trans. Brereton, C. and Rothwell, F. (New York 1911) 156CrossRefGoogle Scholar. My emphasis.

16 See Langer, S., Feeling and Form: A Theory of Art Developed from ‘Philosophy in a New Key’ (New York 1977)Google Scholar.

17 See Décaudin, M., La crise des valeurs symbolistes: vingt ans de poésie française, 1895–1914 (Paris 2013)Google Scholar.

18 K. Palamas, ‘Ο νέος καιρός’, Ελεύθερος Λόγος, 25 Feb. 1924, 102.

19 W. [K. Palamas], ‘Ο άλλος’, Εμπρός (23 June 1923); see also ‘Δύο Ακαδημαϊκοί’, Εμπρός (21 June 1923).

20 Grekou, A., Η καθαρή ποίηση στην Ελλάδα: Από τον Σολωμό στον Σεφέρη (Athens 2000)Google Scholar.

21 K. Palamas, ‘Επιστρέφομεν προς τον ρωμαντισμόν;’, Έθνος, 10 Nov. 1927, 198.

22 The specific definition of Romanticism is quoted from Prière et poésie (Paris 1926) 52; see Goichot, E., ‘L'Abbé Bremond et l'Action française: l'histoire d'un divorce, le sens d'un silence’, Etudes maurrassiennes 5 (1986) 203–27Google Scholar.

23 Bremond, H., La Poésie pure. Un débat sur la poésie. La poésie et les poètes (Paris 1926) 116–17Google Scholar.

24 Bremond, H., Les deux musiques de la prose (Paris 1924)Google Scholar; see also Grekou, Η καθαρή ποίηση στην Ελλάδα, 45–8.

25 See Guerlac, S., Literary Polemics. Bataille, Sartre, Valéry, Breton (Stanford 1997) 197–200Google Scholar.

26 See for instance G. Theotokas, ‘Η αγγλική επίδραση στα νεοελληνικά γράμματα’, Αέρα 3 (Mar. 1946) 4–5; Terzakis, A., ‘Επιδράσεις στη νεοελληνική λογοτεχνία’, Αγγλοελληνική Επιθεώρηση 4 (1945) 15Google Scholar.

27 Chiappone, J-L., Le mouvement moderniste de Thessalonique (1932–1939), II: Figures du cosmopolitisme, (Paris 2009) 157Google Scholar, (emphasis in original). Peter Mackridge had previously voiced a similar suspicion referring to Delios’ articles and essays on Woolf. See ‘European influences on the Greek Novel during the 1930s’, 11.

28 Kolbert, J., Edmond Jaloux et sa critique littéraire (Geneva 1962)Google Scholar.

29 See articles, G. Delios' ‘Το μυθιστόρημα’, Μακεδονικές Ημέρες 5.5/6 (1937) 135–42Google Scholar and Μακεδονικές Ημέρες 5.7/8 (1937) 191–200; ‘Απόψεις για το αγγλικό μυθιστόρημα’, Μακεδονικές Ημέρες 6.8/9 (1938) 212–14; ‘Virginia Woolf’, Μακεδονικές Ημέρες 6.10/12 (1938) 245–7.

30 See respectively, Μακεδονικές Ημέρες 6.10/12 (Oct.-Dec. 1938) 231–40; 7.1 (Jan.-Feb. 1939) 4–9, 7.2 (Mar.-Apr. 1939) 40–7 and 7.4 (July-Aug. 1939) 74–6; 4.5 (June 1936) 153–63; 2.3/4 (Mar.-Apr. 1937) 67–8; 6.8/9 (Aug.-Sept. 1938) 200–6.

31 P. Spandonidis, ‘Μουσικός και πλαστικός λόγος’, in Μελετήματα (Thessaloniki 2005) 13 [first published in Νέα Πορεία 6.63 (May 1960) 130–2]. My emphasis.

32 Among the most important were: Au pays du roman (Paris 1931); Du rêve à la réalité (Paris 1932); Perspectives et Personnages: L'Esprit des livres (Paris 1931); Les Romanciers allemands (Paris 1932).

33 See Bremond, ‘Jean Paul’, Du rêve à la realite, 126–7. See also the chapter ‘Le nouveau romantisme’ in Jean-Pierre Meylan, La Revue de Genève: Miroir des lettres européennes 1920–1930 (1969) 197–213.

34 See the letter from Jaloux to Cassou (17 September 1924) quoted in Vauthier, É., ‘Nouveau romantisme et fiction brève dans l'entre-deux-guerres: Les exemples de Francis de Miomandre et de Jean Cassou’, Revue d'histoire littéraire de la France 2 (2009) 322Google Scholar.

35 See Jaloux, Les Romanciers allemands, vii.

36 See for instance Jaloux ‘Notes sur le roman allemande’, 19.

37 For details concerning the criterion of ‘poésie du roman’, see Kolbert, Edmond Jaloux et sa critique littéraire, 114–23.

38 See Jaloux's analysis of Bremond's Pour le romantisme, in ‘L'Esprit des livres’, Nouvelle Literature 77 (5 April 1924). See also Jaloux's article ‘L'Abbé Henri Bremond’ (1933), written on the occasion of Bremond's death, which is reproduced in the volume D'Eschyle à Giraudoux (1946), 215–35.

39 See Bremond, H., ‘Paul Valery à l'Académie Française’, Revue de Paris (1927) 437Google Scholar.

40 See Decker, H., Pure Poetry, 1925–1930 (Berkeley 1962)Google Scholar, especially 9–40.

41 See Wiora, W., ‘Die Musik im Weltbild der deutschen Romantik’, Beiträge der Musikanschauung im 19. Jahrhundert (Regensburg 1965) 11–50Google Scholar.

42 Jaloux, La Derniére amitié de Rilke, 44.

43 Jaloux, E., ‘Henri Bergson’, Nouvelle Littérature 322 (15 Dec. 1928)Google Scholar.

44 See Μ. Palaktsoglou, ‘Στέλιος Ξεφλούδας-Γιώργος Θεοτοκάς: Ανέκδοτη Αλληλογραφία (1929–1930)’, in E. Close, M. Tsianikas and G. Frazis (eds.), Greek Research in Australia: Proceedings of the Fourth Biennial Conference of Greek Studies, Flinders University, September 2001 (Adelaide 2001) 431–77.

45 Woolf, V., ‘Στιγμές ζωής: Οι καρφίτσες της Σλάτερ δεν τρυπούν’, Μακεδονικές Ημέρες 4.8 (Sept. 1936) 263–71Google Scholar.

46 Xefloudas, S., ‘Βιβλία με καινούργια μορφή’, Ιδέα 5 (1934) 327Google Scholar.

47 Xefloudas, S., ‘Σημειώσεις’, Μακεδονικές Ημέρες 8–9–10 (1934) 216–18Google Scholar; Xefloudas, S., ‘Σχόλια’, Μακεδονικές Ημέρες 3.4 (April 1935) 159Google Scholar.

48 Xefloudas, ‘Σχόλια’, 159.

49 Op. cit., 162–3.

50 Xefloudas, ‘Σημειώσεις’, 217.

51 E. Jaloux, ‘Notes sur le roman anglais’, Échanges 1 (Dec. 1929) 144.

52 See Jaloux, ‘Thomas Mann’, in Du rêve à la réalite, 241.

53 See Jaloux, ‘Novalis’, in Essences, 181–4.

54 Jaloux, Au pays du roman, 198.

55 Op. cit., 192. On Dujardin, see E. Jaloux, ‘L'esprit des livres’, Nouvelle Littérature 118 (17 Jan. 1925) 3.

56 Xefloudas ‘Σχόλια’, 276.

57 Moullas, ‘Πόσες είναι οι πρωτοπορίες;’, 136–7. See also Chiappone, Figures de l'intimisme, 29–64; Mike, M. and Gkana, L., ‘Εσωτερικός μονόλογος (Αναδρομική περιδιάβαση και σύγχρονη προβληματική μιας αφηγηματικής τεχνικής’, Φιλόλογος 48 (Summer 1987) 136–60Google Scholar. As Aris Berlis has rightly pointed out, in this discussion was evident a confusion of terms and the misidentification of ‘interior monologue’ with the ‘stream of consciousness’; see Berlis, A., ‘Η πρόσληψη του James Joyce στην Ελλάδα’, in Κριτικά δοκίμια (Athens 2001) 120Google Scholar. Berlis assumes that this terminological confusion derives from Dujardin's 1931 definition. As he notes. ‘it is clear that what Dujardin describes is not the interior monologue but rather the stream of consciousness and, what is more, in one of its most extreme forms’: see Berlis, A., ‘Στέλιος Ξεφλούδας’, in Η μεσοπολεμική πεζογραφία, VI (Athens 1993) 282–3Google Scholar.

58 Xefloudas, S., Εσωτερική συμφωνία (Thessaloniki 1932)Google Scholar; see also Xefloudas, S., Τα τετράδια του Παύλου Φωτεινού (Thessaloniki 1930)Google Scholar.

59 A. Karantonis, ‘Εσωτερική συμφωνία’, Μακεδονικές Ημέρες 1.5/6 (July-Aug. 1932) 210.

60 Dujardin, E., Le Monologue intérieur, son apparition, sa place dans l’oeuvre de J. Joyce, (Paris 1931)Google Scholar. See also Mike and Gkana, ‘Εσωτερικός μονόλογος’, 139.

61 Delattre, F., Le Roman psychologique de Virginia Woolf (Paris 1932)Google Scholar.

62 See also P. Mackridge, ‘Εισαγωγή: Συμβολικές και ειρωνικές δομές στην Eroica’, K. Politis, Eroica, (Athens, 1991) κε′-πς′.

63 ‘James Joyce, Ulysses. Η αρχή του μονολόγου της κυρίας Bloom’, trans. Τ. K. Papatsonis, Το Τρίτο Μάτι 4–6 (Jan.-Mar. 1936). See also the anonymous note accompanying the Greek translation of Les Lauriers that was published the previous year in Το Τρίτο Μάτι 1 (Oct. 1935). On the reception of Joyce in Greece, see Kapsetakis, L., ‘Στοιχεία σχετικά με την πρόσληψη του Joyce στην Ελλάδα’, Μολυβδοκονδυλοπελεκητής 6 (1998–9) 187–218Google Scholar; Pechlivanos, M., ‘Σημειώσεις για την πρόσληψη του Joyce στην Ελλάδα (1919–1965)’, Νέα Εστία 1750 (Nov. 2002) 644–63Google Scholar.

64 Nikolareizis, D., ‘Το μυθιστόρημα των νέων και η παράδοση του εσωτερισμού’, in Δοκίμια κριτικής (Athens 1983) 183–208Google Scholar; Mentzelos, D., ‘Ο εσωτερικός μονόλογος’, Ο Κύκλος 4 (June 1933) 163–8Google Scholar.

65 E. Zaloux [sic], ‘O Αντρέ Ζιντ και το πρόβλημα του μυθιστορήματος’, trans. G. Damoris, Μακεδονικές Ημέρες 6.1 (Jan. 1938) 24.

66 See G. Delios, ‘Απόψεις για το αγγλικό μυθιστόρημα’, Μακεδονικές Ημέρες 6.8/9 (Aug.-Sept. 1938) 212–14.

67 P. Spandonidis, ‘Η ζωή που αγαπά τον εαυτό της’, Μακεδονικές Ημέρες 6.8/9 (Aug.-Sept. 1938) 161.

68 Spandonidis, P., Η νεώτερη ποίηση στην Ελλάδα (Athens 1955) 111Google Scholar.

69 See Schiller, F., ‘Über naive und sentimentalische Dichtung’, Sämtliche Werke, XII (Stuttgart and Berlin 1905) 209Google Scholar.

70 See Eichner, H. (ed.), Romantic and its Cognates: The European History of a Word (Manchester 1972) 98–156CrossRefGoogle Scholar.

71 Spandonidis, Η νεώτερη ποίηση στην Ελλάδα, 112–13.

72 Moullas, ‘Πόσες είναι οι πρωτοπορίες;’, 129–39.