1 I would like to thank sincerely the director and the scientific personnel of the National Historical Museum and the Archive of MEECC for granting me access to their collections. My gratitude goes primarily to my colleagues and friends, I. Grigoropoulou, I. Spiliopoulou, J. Davis, S. Germanidou, N. Bouza, G. Kourmadas and S. Arvaniti for their precious suggestions, practical help and support.

2 For a general account of the events of the War of Independence relating to the castles of Messenia, see Diamantourou, I., ‘H εξάπλωση της επαναστάσεως κατά τον Απρίλιο κοα τον Μάιο. Επέκταση και ένταση των πολεμικών συγκρούσεων’, in Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, 16 vols (Athens 1975) vol. 12, 106, 121 Google Scholar; Vakalopoulos, A., ‘H επανάσταση κατά το 1825’, in Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, vol. 12, 376, 378-81Google Scholar, 382-3; Papathanasopoulos, G. - Papathanasopoulos, Th., Πύλος-Πυλία, Οδοιπορικό στο χώρο και στο χρόνο (Athens 2000) 65–73 Google Scholar, 83-5; Nikolaou, G., ‘H Μεσσηνία στα χρόννα της Τουρκοκρατίας καν του Αγώνα της Ανεξαρτησίας’, in Μεσσηνία, Τόπος-Χρόνος-Άνθρωποι (Athens 2007) 208-17Google Scholar.

3 G. Kyriakopoulos, ‘Παράλιες πόλεις, Καλαμάτα-Μεθώνη-Κορώνη-Πύλος-Κυπαρισσία, Αρχιτεκτονικές επιρροές’, in Μεσσηνία, Τόπος-Χρόνος-Άνθρωποι, 254-7.

4 For the life and work of Petros Lykoudis, see Lykoudis, P. S., Γενεαλογία-Βιογραφία-Έργα και то υπ’αυτού εφευρεθέν νεον σύστημα λυομένων πιφοβόλων, Μέρος πρώτον: Γενεαλογία-Βιογραφία-Έργα υπό του αδελφού αυτού Εμμανουήλ Στ. Λυκούδη (Athens 1923) 47-193Google Scholar. Also in http://www.elia.org.gr/EntryImages%5Cl%5CATKOYAH,%20OIK.rtf, http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/58499.

5 Saitas, G. (ed), To εργο της Γαλλικής επιστημονικής αποστολής του Μοριά 1829-1838, A ‘ μέρος, Τμήμα φυσικών επιστημών (Athens 2011)Google Scholar.

6 For a description and short history of the monument, see Andrews, K., Castles of the Morea [Gennadeion Monographs IV] (Princeton 1953, repr. 2006) 11–23 Google Scholar; Kontogiannis, N., ‘Castle of Koroni’, in Venetians and knights Hospitalers: military architecture networks: Archi-Med Pilot Action (Athens 2002) 68–71 Google Scholar; Papatha-nasopoulos - Papathanasopoulos, Πύλος-Πυλία, 110-17. For specific parts of the walls and the city, refered to in the following pages, see fig. 5.

7 Andrews, Castles of the Morea, 15-16.

8 Andrews, Castles of the Morea, pl. I—II.

9 For the church of Panagia Eleistria and the events concerning its foundation (1897-900), see Tagonidi-Maniataki, E., Ιερόν Προσκύνημα Παναγίας Ελεήστριας Κορώνης (Athens n.d.)Google Scholar.

10 The first in de Saint-Vincent, M. et al., Expédition scientifique de Morée, travaux de la section sciences physiques, Atlas 1831-1835 (Paris 1835)Google Scholar, première série, pl. XIX.2, and the second (from a slightly different angle) in Blouet, A., Expédition scientifique de Morée, ordonnée par le gouvernement français 1: Architecture, sculptures, inscriptions et vues du Peloponèse, des Cyclades et del’Attique (Paris 1831) pl. 17 Google Scholar, fig. I; repr. in Andrews, Castles of the Morea, 16, fig. 5; Papathanasopoulos - Papathanasopoulos, Πύλος-Πυλία, 117, fig. 195.

11 For the work of Baccuet including the drawing of the Koroni Gate, see I. Viggopoulou, ‘Απόψεις τοπίων. Τα χαρακτικά του Άτλαντα και τα σχέδια του Prosper Baccuet στο λεύκωμα της Γενναδείου Βιβλιοθήκης’, in Saitas, Τοέργο της Γαλλικής επιστημονικής αποστολής, 88-98, esp. figs. 6.18-20. Also, Davis, J. L., ‘Prosper Baccuet and the French Expédition scientifique de Morée: Images of Navarino in the Gennadius Library’, in Georgopoulou, M. - Solomonidi, I. (eds.), Hidden Treasures of the Gennadius Library [The New Griffon 12] (Athens 2011) 57–69 Google Scholar.

12 For the west bastion and the aqueduct see also, Andrews, Castles of the Morea, 21-3.

13 Andrews, Castles of the Morea, 18-20; Papathanasopoulos - Papathanasopoulos, Πύλος-Πυλία, 116-17.

14 This is a nunnery that follows the old calendar, founded in the 1920s by the local monk Theodoulo (Georgio Anagnostopoulo).

15 Blouet, Expédition scientifique de Morée, 16.

16 Fotiou, L. K., Κορώνη. H προσωπογραφία μιας πολιτείας (Athens 1983) 246 Google Scholar, who falsely identifies the Trighetta mansion with a house outside the walls, the present Malliou residence opposite the church of Agios Dimitrios; Marantos, B. D., Ηιστορία τηςΚορώνης, rev. ed. Rouvalis, B. (Athens 2000) 92 Google Scholar.

17 Papathanasopoulos - Papathanasopoulos, Πύλος-Πυλία, 111.

18 For the Monitorial, or Mutual instruction, or Bell-Lancaster Teaching Method in general, see http://www.britannica.com/EBchecked/topic/389525/monitorial-system [accessed 12/12/2011]. In Messenia, monitorial schools were functioning in the towns of Kalamata, Messini, Methoni, Filiatra, Gargalianoi, etc. (Nikolaou, ‘H Μεσσηνία στα χρόνια της Τουρκοκρατίας’, 217). The Methoni school is one of the few buildings specifically constructed for this purpose outside the castle walls and still preserved within the modern settlement. See Albani, V., ‘Καποδιστριακό Σχολείο Μεθώνης’, Πελΰποννησιακά 28 (2005-6) 118-28Google Scholar. For the implementation of the Monitorial System in Greece, see Papadaki, L., H αλληλοδιδακτική μέθοδος διδασκαλίας στην Ελλάδα mv 19ου αιώνα (Athens 1992)Google Scholar; Harlan, D., ‘British Lancastrian schools of nineteenth-century Kythera’, Annual of the British School at Athens 106 (2011) 325-74CrossRefGoogle Scholar.

19 Stampoltzis, I., Παρατηρήσεις επί τριών χριστιανικών ναών της Μεσσηνίας, Πρακτικά A ‘ Διεθνούς Συνε-δρίου Πελοποννησιακών Σπουδών, Σπάρτη 7-14 Σεπτ. 1975, τόμος B’: Αρχαιότης και Βυζάντιον [Πελοποννησιακά Παράρτημα 6] (Athens 1976-8) 268-70Google Scholar, pl. 93-6; Papathanasopoulos - Papathanasopou-los, Πύλος-Πυλία, 111, fig. 183.

20 Papathanasopoulos - Papathanasopoulos, Πύλος-Πυλία, 86; Grigoropoulou, I. M. - Kontogiannis, N. D., ‘Οι ποινικές φυλακές στο Φρούριο Πύλου («Νεόκαστρον») μέσα από τις αρχειακές πτιγές’, Πελοκοννασιακά 27 (2003-4) 73-6Google Scholar.

21 Regarding the life and work of Gerasimos Metaxas, see Biris, K. Ch., Ιστορία του Εθνικού Μετσοβίου Πολντεχνείου (Athens 1957) 500-1Google Scholar; Biris, M., ‘H ανασυγκρότηση της Αθήνας κατά την Οθωνική Шртобо, Н αρχιτεκτονική των κτιρίων της (1832-1862)’, in Kasimati, M. Z. (ed.), Αθήνα-Μόναχο, Τέχνη και Πολιτισμός στη νέα Ελλάδα, exhibition catalogue (Athens 2000) 96-7Google Scholar, 101, 104; Traulos, I. - Kokkou, A., Ερμούπολη, η δημιουργία μιας νέας πόλης στη Σύρο στις αρχές του 19ου αιώνα (Athens 1980) 67 Google Scholar, 69-70, 81, 88, 95, 115, 118-20; ‘Μνήμη άλλων ελλήνων τεχνικών επιστημόνων’, in Kiriazis, P. (ed.), Πρώτοι ελληνες τεχνικοί επιστήμονες περιόδου απελευθέρωσης (Athens 1976) 296 Google Scholar. Also in the following sites: http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/58097, http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio_more.aspx?id=202, http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=1760, http://www.cityofathens.gr/el/istoria-toy-ethnikoy-kipoy/ istoria-toy-ethnikoy-kipoy, [accessed 15/9/2011].

22 See Bastea, E., The Creation of Modern Athens: Planning the Myth (Cambridge 2000) 21 Google Scholar; Hastaoglou-Martinidis, V., ‘City form and national identity: urban designs in nineteenth-century Greece’, Journal of Modern Greek Studies 13 (1995) 109 Google Scholar.

23 General State Archives, Ottoman Archive, φ.240; Kaukoula, K. - Papamichos, N. - Hastaoglou, V., Σχέδια πόλεων στην Ελλάδα του 19” αιώνα (Thessalonike 1990) 41-2Google Scholar, n. 9.

24 Information about the life and works of E. Manitakis comes mainly from his obituary in Ποικίλη Στοά Δ’ (1884) 439-41. See also Travlos, I. - Kokkou, A., ‘Πολεοδομία κοα Αρχιτεκτονική’, in Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,νοΙ. 13 (Athens 1977), 518-21Google Scholar; http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/57666 [accessed 15/12/11].

25 Bastéa, The Creation of Modern Athens, 45; Kaukoula-Papamichos-Hastaoglou, Σχέδια πόλεων, 38-9, 47; Kokkou, ‘H πολεοδομική ανασυγκρότηση’, 360.

26 For the organization of the civil administration concerning public works during this period, see Kaukoula-Papamichos-Hastaoglou, Σχέδια πόλεων, 39-42, 47-9; Kokkou, A., ‘Ή πολεοδομική ανασυγκρό-τηση στην περίοδο 1828-1843, κρατική πολιτική και πραγματικότητα’, in Νεοελληνική πόλη: οθωμανικές κληρονομιες και ελληνικό κράτος, πρακτικά του Λιεθνούς Συμποσίου Ιστορίας, Αήνα 26-28 Σεπτεμβρίου 1984, Ερμούπολη 29-30 Σεπτεμβρίου 1984 (Athens 1985) 361-2Google Scholar.

27 Έγχειρίδιον τοΰ Μηχανικοΰ Σώματος, ήτοι Συλλογή νόμων, βασιλικων διαταγμάτων, ύπουργικων όδηγιών κλπ. Περί τής διοικητικής ύπηρεσίας τοΰ Σώματος αύτοϋ, and Aperçu sur les progrès matériels de la Grèce. See also Bastea, The Creation of Modern Athens, 67-8; Kaukoula-Papamichos-Hastaoglou, Σχέδια πόλεων, 79-80; Kokkou, Ή πολεοδομική ανασυγκρότηση’, 363.

28 For Bulgaris, see P. Kiriazi, ‘Σταμάτης Βούλγαρης, о αγωνιστής, о πολεοδόμος, о άνθρωπος’, in Kiriazis, Πρώτοι ελληνες τεχνικοί επιστήμονες, 151-65.

29 Travlos - Kokkou, ‘Πολεοδομία και Αρχιτεκτονική’, 515; Kokkou, ‘H πολεοδομική ανασυγκρότηση’, 359-60; Bastea, The Creation of Modern Athens, 43-50; Hastaoglou-Martinidis, ‘City form and national identity’, 106; Pajor, F., Eretria - Nea Psara, eine klassizistische Stadtanlage über der antiken Polis [Eretria XV, Ausgrabungen und Forschungen] (Athens 2006) 111 Google Scholar;Έκθεση Σχεδίων Ελληνικών Πόλεων 1828-1900, Στα κλαίσια του Λιεθνούς Συμποσίου «Νεοελληνική Πόλη» πον οργανώνεται από την Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού Αθήνα 27/9-4/10/1984 (Athens 1984) 7-9; Kaukoula-Papamichos-Hastaoglou, Σχέδια πόλεων, 37-8, 77. Especially for Nauplion and Tripoli see the articles of V. K. Dorovinis, ‘O σχεδιασμός του Ναυπλίου κατά την καποδιστριακή περίοδο (1828-33)’, and P. Tsakopoulos, ‘Τρίπολη: πολεοδομική, μορφολογική μελέτη της μετάβασης απ’την οθωμανική στη νεοελληνική πόλη’, in Νεοελληνική πόλη, 287-96 and 297-325 respectively.

30 For the work of the French Expeditionary Force and the related Scientific Mission (Expédition scientifique de Morée) see the publication of Saitas, To έργο της Γαλλικής επιστημονικής αποστολής; and esp. the article of P. Tsakopoulos, ‘H αναγνώριση του αστικού χώρου: αποτυπώσεις οικισμών και πολεοδομικά σχέδια’, 76-86 for their contribution in the urban planning. For their building activity, T. Demodos, ‘O πρώτος δημόσιος δρόμος στην Ελλάδα’, in Kiriazis, Πρώτοι έλληνες τεχνικοί ετηστήμονες, 228-30.

31 Related by Vincent, J. B. G. M. Bory de St., Relation du voyage de la commission scientifique de Morée dans le Péloponnèse, les Cyclades et l’Attique, tome premier (Paris 1836) 339–48Google Scholar. Also, Blouet, Expédition scientifique de Morée, 11-12, 16, pl. 12; Kontogiannis, N. D.- Grigoropoulou, I.M., To κάστρο της Μεθώνης (Athens 2009) 19–20 Google Scholar, 38-9, 48-9.

32 Archive of MEECC. Also, Έκθεση Σχεδίων Ελληνικών Πόλεων 1828-1900, 13, nr.3; Kaukoula-Papamichos-Hastaoglou, Σχέδια πόλεων, 199; Kiriazis, Πρώτοι έλληνες τεχνικοί επιστήμονες, 322; Tsakopoulos, Ή αναγνώριση του αστικού χώρου’, 80-1, figs. 5.8,5.10 and Π3.6. The city continued to grow and a second plan with the extension was drawn in 1880, currently preserved at the same archive.

33 Bastéa, The Creation of Modern Athens, 46.

34 It is preserved in two copies, one in the National Historical Museum, Athens ( Kontogiannis, N. D., ‘Πληρ-οφορίες για το Νιόκαστρο Πύλου μέσα από τα σχέδια των στρατιωτικών μηχανικών του ΐ7ου-19ου οαώνα’, in Aνταπόδοση, Μελέτες Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης προς ημήν της καθηγήτριας ΕλένηςΔεληγιάννη-Δωρή [Athens 2010] 215-16Google Scholar,223, fig.l2), and the second in the Dépôt de la Guerre, Paris (Tsakopoulos, ‘H αναγνώριση του αστικού χώρου’, 86, fig. Π3.5).

35 Vividly depicted in the drawings of Prosper Baccuet, published in Bennet, J., Davis, J.L., Harlan, D.K., ‘The fortress of Anavarin-i Cedid’, in Zarinebaf, F., Bennet, J., Davis, J. L. (eds.), A Historical and Economic Geography of Ottoman Greece, The Southwestern Morea in the 18th Century (Princeton 2005) 254 Google Scholar, figs.III.16-7.

36 Archive of MEECC. Also, Bastea, The Creation of Modern Athens, 46-7, fig. 8; Έκθεση Σχεδίων Ελλη-νικών Πόλεων 1828-1900, 14, nr. 6; Kaukoula-Papamichos-Hastaoglou, Σχέδια ιώλεων, 215; Kiriazis, Πρώτοι έλληνες τεχνικοί επιστήμονες, 323. A copy of this plan is preserved in the Dépôt de la Guerre, Paris (Tsakopoulos, ‘H αναγνώριση του αστικού χώρου’, 80, fig. 5.7).

37 Archive of MEECC. See also Έκθεση Σχεδίων Ελληνικών Πόλεων 1828-1900, 24, nr. 53; Papathanaso-poulos - Papathanasopoulos, Πύλος-Πυλία, 91-2.

38 Tsakopoulos, ‘H αναγνώριση του αστικού χώρου’ 80, Folio 66. The plan was drawn by Michaux based on the plans of Cavagnac, and is currently kept in the Dépôt de la Guerre, Paris (Cartes/4.10.C.81.0001).

39 Travlos - Kokkou, ‘Πολεοδομία και Αρχιτεκτονική’, 515-19; Bastea, The Creation of Modern Athens, 22-3, 56-9, 61-4; Hastaoglou-Martinidis, ‘City form and national identity’, 101, 105-8; Έκθεση Σχεδίων Ελληνικών Πόλεων 1828-1900, 9-11; Kaukoula-Papamichos-Hastaoglou, Σχέδια πόλεων, 78-9, 98, 143, 168, 178, 164, 227 (plans reproduced from the Archive of MEECC). For Ermoupolis, see Travlos -Kokkou, Ερμούπολη, 25-32, and esp. 64-8. For Eretria, see Pajor, Eretria - Nea Psara. For Chalkida, see Kokkinis, S. - Gikas, G. P., ‘To πρώτο πολεοδομικό διάγραμμα του «Κάστρου» της Χαλκίδας και κατάλογος των κτισμάτων’, Αρχείον Ευβοϊκών Μελετών 19 (1974) 277-91Google Scholar. For the pre-eminence of coastal sites, see M. Sinarellis, ‘Réseau routier et état Grec’, in Νεοελληνική πόλη, 376.

40 Papakonstantinou, M.-Ph., To κάστρο τηςΛαμίας (Athens 1994) 10–11 Google Scholar, 21-2.

41 A highly interesting document in this respect, dated in 1834, is kept in the General State Archives of Argolid, Nauplion. Entitled: ‘Γενικαί όδηγίαι διά τήν ύπηρεσίαν τοΰ φρουρίου Ναυπλίας κ(αί) τών άλλων φρουρύον’ (Αρχείο Δημογεροντίας Φ. 6.4), it lists the daily duties and services of an active military base of the early Greek kingdom. I would like to thank I. Spiliopoulou for bringing the document to my attention and the Director of the Archives, Mr. Georgopoulos, for his warm hospitality and sharing of his knowledge on local history.

42 For Methoni, see Kontogiannis - Grigoropoulou, To κάστρο τηςΜεθώνης, 19. For the Navarino (Niokas-tro) prison, see Grigoropoulou - Kontogiannis, ‘Οι ποινικές φυλακές στο Φρούριο Πύλου («Νεόκαστρον»)’ 74-7.

43 AU in the Archive of MEECC. The Coast of Kalamata plans bear the following dates: 1860,13 July 1867, 6 September 1868,29 June 1898,29 August 1893,28 November 1895,25 August 1900, etc. See also, Έκθεση Σχεδίων ΕΧληνικών Πόλεων 1828-1900, 26, nrs. 62-3; Kaukoula-Papamichos-Hastaoglou, Σχέδια πόλεων, 173, 175. For the urban development of Kalamata during the nineteenth century see Spiliopoulou, I. K., ‘H πολεοδομική κοα αρχνυεκτονική εξέλιξη της Καλαμάτας από τα προεπαναστατικά χρόνια έως την περίοδο του μεσοπολέμου. H τύχη της πόλης μετά τους σεισμούς’ in Xanthaki-Karamanou, G., Doulaveras, A. N., Spiliopoulou, I. K. (eds.), Μεσσηνία: Συμβολές στην Ιστορία και mvΠολιτισμό της, Αφιέρωμα (Athens 2012) 665-70Google Scholar.

44 Archive of MEECC. See also Έκθεση Σχεδίων Ελληνικών Πόλεων 1828-1900, 27-8, nrs. 67-8, 72-3, 75; Kaukoula-Papamichos-Hastaoglou, Σχέδια πόλεων, 95-7, 158, 176, 187, 201, 226.

45 Hastaoglou-Martinidis, ‘City form and national identity’, 99-110; Bastea, The Creation of Modern Athens, 43–4, 47-8, 51-3, 60-1; Kaukoula-Papamichos-Hastaoglou, Σχέδια πόλεων, 21-5, 33, 60-6, 113-18; A. Karadimou-Gerolympou, ‘Σχεδιασμός και ανάκτηση του χώρου της πόλης’, in Νεοελληνική πόλη, 383-8; Tsakopoulos, P., ‘Έλληνική πόλη και νεοκλασικισμός, η ελληνική πολεοδομία στον 19° οαώνα’, in Lagopoulos, A. -F. (ed.), H ιστορία της ελληνικής πόλης (Athens 2004) 373-82Google Scholar; Pajor, Eretria - Nea Psara, 66-8.

46 Archive of MEECC. For the urban fabric and the buildings of modern Koroni, see Grigorakis, P. -Migadi, S. - Charalambous, D., ‘Μεθώνη - Κορώνη’, in Philippidis, D. (ed.), Ελληνική Паработащ Αρχιτεκτονική, τόμος τέταρτος: Πελοπόννασος A’ (Athens 1985) 55–74 Google Scholar.

47 On the subject, see, Dimakopoulou, Ch. G., ‘H καθιερωσις νέου εθνικού θυρεού κατά то 1832’, Λελτίον της Εραλδικής και Γενεαλογικής Εταφείας της Ελλάδος 10 (1996) 201-5Google Scholar, fig. 7.