Hostname: page-component-669899f699-2mbcq Total loading time: 0 Render date: 2025-04-28T21:51:56.710Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

THE PRODUCTION AND DISTRIBUTION OF POTTERY IN MYCENAEAN THEBES, BOEOTIA

Published online by Cambridge University Press:  11 September 2024

Eleni Andrikou ,
Hans Mommsen Open the ORCID record for Hans Mommsen [Opens in a new window]  and
Joseph Maran Open the ORCID record for Joseph Maran [Opens in a new window]
Eleni Andrikou*
Affiliation:
Ephorate of Antiquities of East Attica
Hans Mommsen
Affiliation:
University of Bonn
Joseph Maran
Affiliation:
University of Heidelberg
*
[email protected]
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

In the course of the project ‘Pottery Production and Distribution of Bronze Age Settlements of Mycenaean Greece and the Aegean’ in 1996, Mycenaean pottery from Boeotia in the Archaeological Museum of Thebes was sampled with a view to investigation by neutron activation analysis (NAA). The NAA results were published and analysed in 2002. Ongoing work with new samples and re-evaluation of pre-existing ones, in both cases deriving from several sites of the Mycenaean world, resulted in the reappraisal of the NAA results concerning the Theban material. The present work aims at the archaeological assessment of the sampled material (152 samples from 148 examples) organised into three sections according to their exact findspot: (a) the chamber tomb cemeteries at Agia Anna area (Kolonaki and Mikro Kolonaki hills) and at Ismenion Hill; (b) the House of Kadmos; and (c) habitation areas at the lower south-east and north-west part of Kadmeia Hill. This classification corresponds roughly to the chronology of the examples dated to Middle Helladic and Late Helladic II to Late Helladic IIIC Late. The bulk of the pottery sampled is Mycenaean. A few examples of Handmade Burnished Pottery are included as well as four fragments of rooftiles, an uninscribed fragment of a Linear B tablet and a clay lump intended for a tablet. Twenty-one chemical groups/subgroups/pairs have been identified. The groups assigned to Boeotia comprise numerous examples excavated mainly at the habitation areas and dated to the subphase Late Helladic IIIB2 Late. Imports from the Peloponnese, Euboea and Crete, as well as one from Corfu, have been recognised, as have pieces of unknown provenance and loners. In conclusion, five chemical groups of pottery (TheA, TanA, TheB, ThBC, TheF) are associated with varying degrees of certainty with Boeotian pottery production. Imports came mainly from the north-eastern Peloponnese in Early Mycenaean times and from Euboea in the late palatial and post-palatial periods.

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Παραγωγή και διάδοση της κεραμεικής στους οικισμούς της Εποχής του Χαλκού στη μυκηναϊκή Ελλάδα και το Αιγαίο» ελήφθησαν το 1996 δείγματα από μυκηναϊκή κεραμεική της Βοιωτίας στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήβας, προκειμένου να αναλυθούν με τη μέθοδο της ενεργοποίησης νετρονίων (ΑΕΝ). Τα αποτελέσματα των αναλύσεων δημοσιεύθηκαν το 2002. Η συνεχιζόμενη εργασία επί νέων δειγμάτων και η επανεκτίμηση των προϋπαρχόντων, και στις δύο περιπτώσεις προερχόμενων από διάφορες θέσεις του μυκηναϊκού κόσμου, οδήγησε στον επανακαθορισμό των αποτελεσμάτων της ΑΕΝ στο θηβαϊκό υλικό. Η παρούσα εργασία αποσκοπεί να προσεγγίσει από αρχαιολογική άποψη το αναλυθέν υλικό (152 δείγματα από 148 αντικείμενα), το οποίο οργανώνεται σε τρεις ενότητες ανάλογα με την ακριβή θέση ευρέσεώς του: Α. Τα νεκροταφεία των θαλαμωτών τάφων στους λόφους της Αγίας Άννας (Κολωνάκι και Μικρό Κολωνάκι) και του Ισμηνίου. Β. Η Οικία του Κάδμου. Γ. Περιοχές κατοικήσεως στις ΝΑ και ΒΔ πλαγιές του Καδμείου λόφου. Αυτή η ταξινόμηση ανταποκρίνεται σε γενικές γραμμές στη χρονολόγηση του υλικού, το οποίο τοποθετείται στη Μεσοελλαδική και από την Υστεροελλαδική ΙΙ έως την Υστεροελλαδική ΙΙΙΓ Όψιμη περίοδο. Η αναλυθείσα κεραμεική είναι μυκηναϊκή. Λίγα δείγματα ανήκουν στη χειροποίητη έντριπτη κατηγορία, ενώ περιλαμβάνονται τέσσερα θραύσματα από κεραμίδες, ένα ανεπίγραφο θραύσμα από πινακίδα Γραμμικής γραφής Β΄ και ένας βώλος πηλού για την κατασκευή πινακίδας. Αναγνωρίστηκαν είκοσι μία χημικές ομάδες/υποομάδες/ζεύγη. Οι ομάδες που αποδίδονται στην Βοιωτία περιλαμβάνουν πολυάριθμα αντικείμενα που προήλθαν κυρίως από τις οικιστικές περιοχές και χρονολογούνται στην Υστεροελλαδική ΙΙΙΒ2 Όψιμη φάση. Εντοπίσθηκαν εισαγωγές από την Πελοπόννησο, Εύβοια, Κρήτη και μία από την Κέρκυρα, καθώς και θραύσματα άγνωστης προέλευσης ή ιδιότυπα. Συμπερασματικά, πέντε χημικές ομάδες κεραμεικής (TheA, TanA, TheB, ThBC, TheF) συνδέονται με την παραγωγή αγγείων στην Βοιωτία με ποικίλο βαθμό βεβαιότητας. Εισαγωγές πραγματοποιούνταν από την ΒΑ Πελοπόννησο κατά την πρώιμη Μυκηναϊκή περίοδο και από την Εύβοια κατά την ύστερη ανακτορική και μετανακτορική περίοδο.

Type
Articles
Information
Annual of the British School at Athens , Volume 119 , December 2024 , pp. 283 - 296
Copyright
Copyright © The Author(s), 2024. Published by Cambridge University Press on behalf of The Council, British School at Athens

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

Article purchase

Temporarily unavailable

References

REFERENCES

Andrikou, Ε. 1995. “Οδός Πελοπίδου 26, οικόπεδο κληρονόμων Νερούτσου-Κρητικού και Α. Παναγιωτίδη, Ο.Τ. 338 – Συμβολή οδών Λ. Μπέλλου και Ι. Θρεψιάδου, oικόπεδο Δημοτικού Συνεδριακού Κέντρου (ΔΣΚ) δήμου Θηβών Ο.Τ. 377”, ArchDelt 50 (Βʹ1), 281–8, 290–4.Google Scholar
Andrikou, E. 2006. ‘The Late Helladic III Pottery’, in Andrikou, E., Aravantinos, V.L., Godart, L., Sacconi, A. and Vroom, J., Thèbes. Fouilles de la Cadmée II.2. Les tablettes en Linéaire B de la Odos Pelopidou. Le contexte archéologique. La céramique de la odos Pelopidou et la chronologie du Linéaire B (Pisa and Rome), 11–177.Google Scholar
Andrikou, Ε. 2022. ‘Kadmeia, Thebes: the pottery from a storeroom destroyed at the end of the Mycenaean palatial period’, in Jung, R. and Kardamaki, E. (eds), Synchronizing the Destructions of the Mycenaean Palaces (Mykenische Studien 36; Vienna), 97–120.Google Scholar
Andrikou, Ε. forthcoming. Μυκηναϊκή ανακτορική και μετανακτορική εγκατάσταση στο ΒΔ άκρο της Καδμείας στη Θήβα. Το οικόπεδο του Δημοτικού Συνεδριακού Κέντρου Θηβών.Google Scholar
Aravantinos, V. 1994. “Οδός Πελοπίδου 28 (αρχείο πινακίων Γραμμικής Β)”, ArchDelt 49 (Βʹ1), 271–74.Google Scholar
Aravantinos, V. 1995. “Οδός Πελοπίδου (μυκηναϊκό αρχείο) (Δημόσια έργα ύδρευσης- αποχέτευσης);”, ArchDelt 50 (Βʹ1), 275–8.Google Scholar
Aravantinos, V.L, Fappas, I., and Galanakis, Y. 2020. ‘Atop of the Kadmeia: Mycenaean roof tiles from Thebes in context’, BSA 115, 175–245.Google Scholar
Day, P.M., Hein, A., Kardamaki, E., Maran, J., Tenconi, M. and Waiman-Barak, P. 2020. ‘Maritime commodity trade from the Near East to the Mycenaean heartland: Canaanite jars in Final Palatial Tiryns’, JdI 135, 1–99.Google Scholar
Demakopoulou, K., Divari-Valkou, N., Maran, J., Mommsen, H., Prillwitz, S. and Walbeg, G. 2017. ‘Clay paste characterization and provenance determination of Middle and Late Helladic vessels from Midea’, OpAth 10, 7–49.CrossRefGoogle Scholar
Furumark, A. 1941. Mycenean Pottery: Analysis and Classification (Stockholm).Google Scholar
Gilboa, A., Shalev, Y., Lehmann, G., Mommsen, H., Erickson, B., Nodarou, E. and Ben-Shlomo, D. 2017. ‘Cretan pottery in the Levant in the fifth and fourth centuries bce’, AJA 121, 559–93.CrossRefGoogle Scholar
Hruby, J.Α. 2006. ‘Feasting and ceramics: a view from the Palace of Nestor at Pylos’ (unpublished PhD thesis, University of Cincinnati).Google Scholar
Keramopoullos, A.D. 1909. “Η οικία του Κάδμου”, ArchEph, 57–122.Google Scholar
Keramopoullos, A.D. 1910. “Μυκηναϊκοί τάφοι εν Αιγίνηι και Θήβαις”, ΑrchΕph, 177–252.Google Scholar
Keramopoullos, A.D. 1917. Θηβαϊκά (ArchDelt 3; Athens).Google Scholar
Keramopoullos, A.D. 1921. “Ανασκαφή του ανακτόρου του Κάδμου εν Θήβαις”, Prakt 76, 32–4.Google Scholar
Kerschner, M. and Lemos, Ir. (eds) 2014. Archaeometric Analyses of Euboean and Euboean Related Pottery: New Results and their Interpretations: Proceedings of the Round Table Conference Held at the Austrian Archaeological Institute in Athens, 15 and 16 April 2011 (Ergänzungshefte zu den Jahresheften des Österreichischen Archäologischen Instituts in Wien, Heft 15; Vienna).Google Scholar
Lis, B., Mommsen, H., Maran, J. and Prillwitz, S. 2020. ‘Investigating pottery production and consumption patterns at the Late Mycenaean cemetery of Perati’, JAS: Reports 32, 1–18.Google Scholar
Lis, B., Mommsen, H., Sterba, J.H. and Van Damme, T. 2023. ‘Regional and interregional networks of ancient Eleon during the early 12th century bce as seen from the petrographic and neutron activation analyses of pottery’, Archaeometry, 1–17.Google Scholar
Maran, J. 2007. ‘Emulation of Aeginetan pottery in the Middle Bronze Age of coastal Thessaly: regional context and social meaning’, in Felten, F., Gauss, W. and Smetana, R. (eds), Middle Helladic Pottery and Synchronisms: Proceedings of the International Workshop Held at Salzburg, October 31st–November 2nd, 2004 (Vienna), 167–82.Google Scholar
Mommsen, H. 2003. ‘Attic pottery production, imports, and exports during the Mycenaean period by neutron activation analysis’, Mediterranean Archaeology and Archaeometry 3, 13–30.Google Scholar
Mommsen, H., Andrikou, E., Aravantinos, V. and Maran, J. 2002. ‘Νeutron activation analysis results of Bronze Age Pottery from Boeotia including ten Linear B inscribed stirrup-jars of Thebes’, in Jerem, E. and Biró, K.T. (eds), Archaeometry 98. Proceedings of the 31st Symposium, Budapest, April 26–May 3 1998 (BAR-IS 1043[II]; Oxford), 607–12.Google Scholar
Mommsen, H., Beier, Th., Hein, H., Ittameier, D. and Podzuweit, Ch. 1995. ‘Ceramic production and distribution in Bronze Age settlements in Greece – status report of neutron activation analysis’, in Vincenzini, P. (ed.), The Ceramics Cultural Heritage (Techna – Monographs in Materials and Society 2; Faenza), 513–20.Google Scholar
Mommsen, H., Hein, A., Ittameier, D., Maran, J. and Dakoronia, Ph. 2001. ‘New Mycenaean production centres from eastern central Greece obtained by neutron activation analysis’, in Bassiakos, Y., Aloupi, E. and Facorellis, Y. (eds), Archaeometry Issues in Greek Prehistory and Antiquity (Athens), 343–54.Google Scholar
Mommsen, H., Lewandowski, E., Weber, J. and Podzuweit, Ch. 1988. ‘Neutron Activation Analysis of Mycenaean pottery from the Argolid: the search for reference groups’, in Farquhar, R.M., Hancock, R.G.V. and Pavlish, L.A. (eds), Proceedings of the 26th International Archaeometry Symposium, University of Toronto, Toronto, Canada, May 16th to May 20th 1988 (Toronto), 165–71.Google Scholar
Mommsen, H. and Maran, J. 2000–1. ‘Production places of some Mycenaean pictorial vessels: the contribution of chemical pottery analysis’, OpAth 25–6, 95–106.Google Scholar
Pugliese Carratelli, G. 1944. ‘Le iscrizioni preelleniche di Agia Triada in Creta e della Grecia peninsulare’, MonAnt 40, 421–610.Google Scholar
Raison, J. 1968. Les vases à inscriptions peintes de l’âge mycénien et leur contexte archéologique (Incunabula Graeca 19; Rome).Google Scholar
Schwedt, A., Aravantinos, V., Harami, A., Kilikoglou, V., Kylafi, M., Mommsen, H. and Zacharias, N. 2006. ‘Neutron activation analysis of Hellenistic pottery from Boeotia, Greece’, JAS 33, 1065–74.Google Scholar
Tomlinson, J.E. 2000. ‘Statistical analysis of neutron activation data on Mycenaean pottery from Gla, Thebes, Eutresis, Kallithea and Tanagra in Boeotia’, in Aravantinos, V. (ed.), Γ΄ Διεθνές Συνέδριο Βοιωτικών Μελετών, Θήβα, 4–8 Σεπτεμβρίου 1996. Επετηρίς της Εταιρείας Βοιωτικών Μελετών, vol. 3 (Athens), 253–63.Google Scholar
Tsota, E., Zacharias, N. and Mommsen, H. 2010. “Υστερορωμαϊκό εργαστήριο παραγωγής πήλινων προϊόντων στην Τανάγρα. Προκαταρκτική παρουσίαση στοιχείων”, in Papanikola-Bakirtzi, D. and Kousoulakou, D. (eds), Κεραμική της Ύστερης Αρχαιότητας από τον ελλαδικό χώρο (3ος–7ος αι. μ. Χ.) (Thessaloniki), 97–107.Google Scholar
Tzavella-Evjen, H. 2014. Mycenaean Pottery and Figurines. Keramopoullos’ Excavations from the Cemeteries of Thebes (Athens).Google Scholar
Whittaker, H. 1997. Mycenaean Cult Buildings: A Study of their Architecture and Function in the Context of the Aegean and Eastern Mediterranean (Monographs of the Norwegian Institute at Athens 1; Bergen).Google Scholar
Supplementary material: File

Andrikou et al. supplementary material

Andrikou et al. supplementary material
Download Andrikou et al. supplementary material(File)
File 6.6 MB