Hostname: page-component-78c5997874-4rdpn Total loading time: 0 Render date: 2024-11-19T22:41:08.696Z Has data issue: false hasContentIssue false

THE KAUSIA BOY FIGURINES FROM DEMETRIAS: A REASSESSMENT

Published online by Cambridge University Press:  17 August 2021

Stelios Ieremias*
Affiliation:
Independent researcher

Abstract

Demetrias has yielded the largest number of terracotta figurines of a popular iconographic type of the Hellenistic period: the ‘kausia boy’, shown standing, dressed in the chiton, chlamys, kausia and krepides. The rediscovery of the material from A.S. Arvanitopoulos’ excavations at Demetrias in the early twentieth century has provided an opportunity to reassess the significance of this iconographic type in the city and in the wider Hellenistic world. Combining and comparing the material from Arvanitopoulos’ excavations with that from other excavations in the city by the German Archaeological Institute and the Ephorate of Antiquities of Magnesia, it is now clear that the kausia boy figurines from Demetrias were discovered in various contexts, including sanctuaries, graves and the foundations of the royal palace (Anaktoron); the largest number was found in the sanctuary of Pasikrata. It has been possible to identify more than ten technical types, confirming the importance of these figures in the coroplastic production of the city. This paper also discusses the iconographic types of the ‘shepherds’, kausia-wearing boys holding the syrinx and the lagobolon, as well as the animal-carrying boys, since they too are wearing the same attire, and are mechanically related to the simple kausia boy types. The study of Demetrias’ specimens, combined with the study of the distribution of these iconographic types in the Hellenistic world and the relevant iconographic, literary and epigraphic evidence enable its reinterpretation.

Τα ειδώλια αγοριών με καυσία από τη Δημητριάδα. Επανεξέταση και επανερμηνεία

Η Δημητριάδα έχει αποδώσει το μεγαλύτερο αριθμό ειδωλίων ενός δημοφιλούς εικονογραφικού τύπου της Ελληνιστική περιόδου: τα ειδώλια αγοριών με καυσία, τα οποία εικονίζονται όρθια, ντυμένα με χιτώνα, χλαμύδα, καυσία και κρηπίδες. Η επανεύρευση του υλικού από τις ανασκαφές του Α.Σ. Αρβανιτόπουλου στη Δημητριάδα στις αρχές του εικοστού αιώνα παρέχει τη δυνατότητα για την επανεξέταση της σημασίας αυτού του εικονογραφικού τύπου στην πόλη και στον ευρύτερο Ελληνιστικό κόσμο. Συνδυάζοντας και συγκρίνοντας το υλικό από τις ανασκαφές του Αρβανιτόπουλου με αυτό από τις άλλες ανασκαφές του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας στην πόλη, είναι πλέον σαφές ότι τα ειδώλια αγοριών με καυσία από τη Δημητριάδα προέρχονται από μια ποικιλία ανασκαφικών πλαισίων, συμπεριλαμβανομένων ιερών, τάφων και των θεμελίων του βασιλικού ανακτόρου. Ο μεγαλύτερος αριθμός αυτών των ειδωλίων έχει βρεθεί στο ιερό της Πασικράτας. Είναι δυνατό να διακρίνουμε περισσότερους από δέκα κοροπλαστικούς τύπους, γεγονός που καταδεικνύει τη σημασία των ειδωλίων αυτών στην κοροπλαστική παραγωγή της πόλης. Το άρθρο αυτό συζητά επίσης και τους εικονογραφικούς τύπους των «βοσκών», αγοριών με καυσία που κρατούν σύριγγα και λαγωβόλο, καθώς και των αγοριών που κρατούν ζώα, εφόσον κι αυτές οι μορφές φέρουν την ίδια ενδυμασία και εξαρτώνται μηχανικά από τον απλό τύπο. Η μελέτη των παραδειγμάτων της Δημητριάδας, συνδυασμένη με τη μελέτη της διασποράς αυτών των εικονογραφικών τύπων στον Ελληνιστικό κόσμο, και οι σχετικές εικονογραφικές, επιγραφικές και γραμματειακές μαρτυρίες, επιτρέπουν την επανερμηνεία τους.

Type
Articles
Copyright
Copyright © The Council, British School at Athens, 2021

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

REFERENCES

Acheilara, L. 2006. Η κοροπλαστική της Λέσβου (Mytilene).Google Scholar
Adam-Veleni, P., Zografou, E., Koukouvou, A., Palli, O. and Stefani, E. (eds) 2017. Ειδώλιο. Ένας μικρόκοσμος από πηλό (Thessaloniki).Google Scholar
Adriani, A. 1936. La Nécropole de Moustafa Pasha (Annuaire du Musée Gréco-Romain 2 [1933/4–1934/5]; Alexandria).Google Scholar
Adriani, A. 1952. Annuaire du Musée Gréco-Romain, vol. 3: 1940–1950 (Alexandria).Google Scholar
Alexandrescu Vianu, M. 1986. ‘L'Iconographie des reliefs aux stratèges de Mesambria’, StClas 24, 99107.Google Scholar
Alexandrou, S. and Kravaritou, S. 2020. “Ενεπίγραφες επιτύμβιες στήλες από το νότιο νεκροταφείο των Φθιωτίδων Θηβών”, Αρχαιολογικό Έργο Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας 5, 363–72.Google Scholar
Ammerman, R.M. 2016. ‘Tympanon and syrinx: a musical metaphor within the system of ritual practice and belief at Metaponto’, in Bellia, A. and Marconi, C. (eds), Musicians in Ancient Coroplastic Art: Iconography, Ritual Contexts, and Functions (Pisa), 117–39.Google Scholar
Andreae, B. 2004. ‘Seleukos Nikator als Pezhétairos im Alexandermosaik’, RM 111, 6982.Google Scholar
Andreiomenou, A.K. 2001. ‘Les Nécropoles de Levadia et d'Akraiphia à l’époque hellénistique: une comparaison’, in Frei-Stolba, R. and Gex, C. (eds), Recherches récentes sur le monde hellénistique: actes du colloque international organisé à l'occasion du 60e anniversaire de Pierre Ducrey (Lausanne, 20–21 novembre 1998) (Bern and New York), 155–90.Google Scholar
Arapogianni, X. 2000. “Τα σπήλαια του Πανός στην Αττική” (unpublished PhD thesis, Aristotle University of Thessaloniki).Google Scholar
Archontidou-Argyri, A. 2006. ‘Lesbos’, in Vlachopoulos, A. (ed.), Archaeology: Aegean Islands (Athens), 116–25.Google Scholar
Arvanitopoulos, A.S. 1909. Θεσσαλικά μνημεία. Αι ζωγραφιαί των Παγασών. Ιστορία της ελληνικής ζωγραφικής. Ανασκαφαί και έρευναι εν Παγασαίς (Athens).Google Scholar
Arvanitopoulos, A.S. 1910. “Ανασκαφαί και έρευναι εν Θεσσαλία κατά το έτος 1910”, Prakt, 168264.Google Scholar
Arvanitopoulos, A.S. 1928. Γραπταί στήλαι Δημητριάδος-Παγασών (Athens).Google Scholar
Arvanitopoulos, A.S. 1947. “Θεσσαλικά μνημεία. Περιγραφή των εν των Μουσείω Βόλου γραπτών στηλών Δημητριάδος-Παγασών”, Πολέμων 3, 116.Google Scholar
Arvanitopoulos, A.S. 1949. “Θεσσαλικά μνημεία. Περιγραφή των εν τω Μουσείω Βόλου γραπτών στηλών Δημητριάδος-Παγασών”, Πολέμων 4, 153–68.Google Scholar
Arvanitopoulou, Th.A. 1952. “Θεσσαλικά μνημεία. Προσωπογραφία εκ των εν τω Μουσείω Βόλου Γραπτών Στηλών Δημητριάδος-Παγασών”, Πολέμων 5, 3358.Google Scholar
Ball, W. 2021. ‘Arachosia, Drangiana and Areia’, in Mairs, R. (ed.), The Graeco-Bactrian and Indo-Greek World (London and New York), 357–85.Google Scholar
Bailey, D.M. 2008. Catalogue of Terracottas in the British Museum, vol. 4: Ptolemaic and Roman Terracottas from Egypt (London).Google Scholar
Bakhuizen, S.C. (ed.) 1992. A Greek City of the Fourth Century bc by the Goritsa Team (BibAr 10; Rome).Google Scholar
Barringer, J.M. 2001. The Hunt in Ancient Greece (Baltimore, MD and London).Google Scholar
Batziou, A. 2017. “Η ανάθεση της κόμης στην αρχαία Ελλάδα. Εικονογραφική προσέγγιση σύμφωνα με τις γραπτές πηγές και την εικονογραφία” (unpublished MA thesis, University of Athens).Google Scholar
Batziou-Efstathiou, A. 1996. “Δημητριάδα. Ιστορικά στοιχεία - Ίδρυση της πόλης”, in Kontaxe, H.I. (ed.) Αρχαία Δημητριάδα. Η διαδρομή της στο χρόνο. Πρακτικά ημερίδας 9 Νοεμβρίου 1994 (Volos), 1146.Google Scholar
Batziou-Efstathiou, A. 2002. Demetrias (Athens).Google Scholar
Batziou-Efstathiou, A. 2010. “Λατρείες Δήμητρας και Κόρης στη Δημητριάδα”, in Leventi, I. and Mitsopoulou, Ch. (eds), Ιερά και λατρείες της Δήμητρας στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο (Volos), 179–99.Google Scholar
Batziou-Efstathiou, A. forthcoming. ‘The sanctuary of the Mother of the Gods in Demetrias’, in Stamatopoulou, M. and Morgan, C. (eds), Sanctuaries and Cults of Thessaly.Google Scholar
Batziou-Efstathiou, A. and Triantafyllopoulou, P. 2000. “Νεότερα δεδομένα από τον αρχαιολογικό χώρο της Δημητριάδος”, in Kalogerakou, P. (ed.), Το έργο των Εφορειών Αρχαιοτήτων και Νεώτερων Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ. στη Θεσσαλία και στην ευρύτερη περιοχή της (1990–1998). Πρώτη επιστημονική συνάντηση, Βόλος, Μάιος 1998 (Volos), 301–7.Google Scholar
Beaumont, L.A. 2012. Childhood in Ancient Athens: Iconography and Social History (Routledge Monographs in Classical Studies; Abingdon and New York).Google Scholar
Beaumont, L.A. 2021. ‘Defining childhood and youth. A regional approach to Archaic and Classical Greece: the case of Athens and Sparta’, in Beaumont, L.A., Dillon, M. and Harrington, N. (eds), Children in Antiquity: Perspectives and Experiences of Childhood in the Ancient Mediterranean (London and New York), 6077.Google Scholar
Beazley, J.D. 1956. Attic Black-Figure Vase-Painters (Oxford).Google Scholar
Bell, M. 1981. Morgantina Studies vol. 1: The Terracottas (Princeton, NJ).Google Scholar
Besques, S. 1986. Catalogue raisonné des figurines et reliefs en terre cuite grecs, étrusques et romains. Époques hellénistique et romaine. IV-I. Italie Méridionale, Sicile, Sardaigne (Paris).Google Scholar
Bessios, M. 2010. Πιεριδών Στέφανος. Πύδνα, Μεθώνη και οι αρχαιότητες της Πιερίας (Katerini).Google Scholar
Biesantz, H. 1965. Die thessalischen Grabreliefs. Studien zur nordgriechischen Kunst (Mainz).Google Scholar
Blaževska, S. and Pavlovski, G. 2018. ‘Burials from the Hellenistic period at Stobi’, in Blaževska, S. (ed.), Studies in the Antiquities of Stobi, vol. 4 (Stobi), 1247.Google Scholar
Blume, C. 2016. ‘The interpretation of Hellenistic terracotta figurines: a new approach based on their polychromy’, in Muller, A. and Laflı, E. (eds), Figurines de terre cuite en Méditerranée grecque et romaine, vol 1: Production, diffusion, étude (BCH Suppl. 54; Athens), 147–84.Google Scholar
Bobou, O. 2015. Children in the Hellenistic World: Statues and Representation (Oxford).Google Scholar
Boehm, R.A. 2015. ‘Alexander “whose courage was great”: cult, power and commemoration in Classical and Hellenistic Thessaly’, ClAnt 34, 209–51.Google Scholar
Bonnet, C. 2015. Les Enfants de Cadmos: le paysage religieux de la Phénicie hellénistique (De l'archéologie à l'histoire; Paris).Google Scholar
Borgeaud, P. 1988. The Cult of Pan in Ancient Greece, tr. Atlass, K. and Redfield, J. (Chicago, IL and London).Google Scholar
Bosnakis, D. 2013. Ενθετταλίζεσθαι. Τεχνοτροπία και ιδεολογία των Θεσσαλικών επιτύμβιων αναγλύφων του 5ου και του 4ου αι. π.Χ. (Μελέτες 2; Volos).Google Scholar
Breccia, E. 1912. La Necropoli di Sciatbi, 2 vols (Catalogue général des antiquités égyptiennes du Musée du Caire 63–4; Cairo).Google Scholar
Breccia, E. 1930. Τerrecotte figurate greche e greco-egizie del Museo di Alessandria, vol. 1 (Monuments de l’Égypte Gréco-Romaine 2; Bergamo).Google Scholar
Brecoulaki, Ch. 2006. La peinture funeraire de Macedoine. Emplois et fonction de la couleur. IVe–IIe s. av. J.-C. (Athens).Google Scholar
Brecoulaki, Ch. 2012. “Ανδρείκελον, το χρώμα του δέρματος στην αρχαία ελληνική ζωγραφική”, in Adam-Veleni, P. and Tzanavari, K. (eds), Δινήεσσα, τιμητικός τόμος για την Κατερίνα Ρωμιοπούλου (Thessaloniki), 339–50.Google Scholar
Brecoulaki, Ch. 2020. ‘Truth, flattery or good imitation? Aesthetic and moral values of representation in Greek painting’, in Adornato, G., Falaschi, E. and Poggio, A. (eds), Περὶ γραφικῆς. Pittori, tecniche, trattati, contesti tra testimonianze e ricezione (Archeologia e arte antica; Milan), 4566.Google Scholar
Brown, B.R. 1957. Ptolemaic Paintings and Mosaics and the Alexandrian Style (Monographs on Archaeology and Fine Arts 6; Cambridge, MA).Google Scholar
Burn, L., and Higgins, R.A. 2001. Catalogue of Greek Terracottas in the British Museum, vol. 3 (London).Google Scholar
Burr-Thompson, D. 1954. ‘Three centuries of Hellenistic terracottas, I, B and C’, Hesperia 23, 72107.CrossRefGoogle Scholar
Burr-Thompson, D. 1963. Troy: The Terracotta Figurines of the Hellenistic Period (Troy. Supplementary Monograph 3; Princeton, NJ).Google Scholar
Burr-Thompson, D. 1966. ‘The origin of Tanagras’, AJA 70, 5163.CrossRefGoogle Scholar
Canarache, V. 1969. Masks and Tanagra Figurines Made in the Workshops of Callatis, Mangalia (Constanța).Google Scholar
Castiglione, M. 2019. ‘From Alexandria to Tyros: the Egyptian character of the Hellenistic figurines from Kharayeb’, in Papantoniou, G., Michaelidis, D. and Dikomitou-Eliadou, M. (eds), Hellenistic and Roman Terracottas (Monumenta Graeca et Romana 23; Leiden and Boston, MA), 359–70.Google Scholar
Chankowski, A.S. 2013. ‘Age-classes’, in R., S. Bagnall, (ed.), The Encyclopaedia of Ancient History (Oxford), 178–80.Google Scholar
Chapin, A.P. 2007. ‘Boys will be boys: youth and gender identity in the Theran frescoes’, in Cohen, A. and Rutter, J.B. (eds), Constructions of Childhood in Ancient Greece and Italy (Hesperia Supp. 41; Princeton, NJ), 229–55.Google Scholar
Chéhab, M.H. 1951–2. ‘Les Terres cuites de Kharayeb’, BAHBeyrouth 10, 7184.Google Scholar
Chrysostomou, P. 1995. “Aνασκαφικές έρευνες στoυς τύμβoυς της Πέλλας κατά τo 1995”, Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη 9, 143–54.Google Scholar
Chrysostomou, P. 1997. “Aνασκαφικές έρευνες στην Πελλαία χώρα κατά τo 1997”, Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη 11, 215–32.Google Scholar
Chrysostomou, P. 1999. “Ο Μακεδονικός ταφός ΣΤ΄ με τις σαρκοφάγους της Πέλλας”, Ancient Macedonia 6, 281306.Google Scholar
Chrysostomou, P. 2008a. “Σωστική ανασκαφή στο δυτικό νεκροταφείο της Πέλλας κατά το 2006: οι Ελληνιστικοί τάφοι”, Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη 20, 641–57.Google Scholar
Chrysostomou, P. 2008b. “Σωστική ανασκαφή στο δυτικό νεκροταφείο της Πέλλας κατά το 2006: οι Ελληνιστικοί τάφοι”, in Chrysostomou, A. (ed.) and Koniordos, J. (tr.), Εθνική οδός Θεσσαλονίκης–Φλώρινας. Σωστικές ανασκαφές κατά το 2006–2008 στο τμήμα Νέας Χαλκηδόνας–Έδεσσας. National Road Thessaloniki–Florina: Rescue Excavations in 2006–2008 at Nea Halkidona–Edessa Segment (Greece), 5169.Google Scholar
Chrysostomou, P. 2011. “Το δυτικό νεκροταφείο της ελληνιστικής Πέλλας”, in Lilimpaki-Akamati, M., Akamatis, I., Chrysostomou, P. and Chrysostomou, A. (eds), Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας (Athens), 261–7.Google Scholar
Cohen, A. 1997. The Alexander Mosaic: Stories of Victory and Defeat (Cambridge Studies in Classical Art and Iconography; Cambridge).Google Scholar
Cole, S.E. 2019. ‘Ptolemaic cavalrymen on painted Alexandrian funerary monuments’, Arts 8 (available online <https://www.mdpi.com/2076-0752/8/2/58/htm> accessed May 2021).CrossRef+accessed+May+2021).>Google Scholar
Cole, S.G. 1984. ‘The social function of rituals of maturation: the Koureion and the Arkteia’, ZPE 55, 233–44.Google Scholar
Daehner, J. and Lapatin, K. 2015. Power and Pathos: Bronze Sculpture of the Hellenistic World (Los Angeles, CA).Google Scholar
Daffa-Nikonanou, A. 1973. Θεσσαλικά ιερά Δήμητρος και κοροπλαστικά αναθήματα (Volos).Google Scholar
Delivorrias, A. 1969. ‘A contribution to the problem of the good shepherd’, AAA 2.2, 220–5.Google Scholar
Dereboylu, E. 2012. ‘Aigai Pismis Toprak Figürlinleri’ (unpublished PhD thesis, Ege Üniversitesi).Google Scholar
Descamps-Lequime, S. (ed.) 2011. Au royaume d'Alexandre le Grand. La Macédoine antique (Paris).Google Scholar
Dewailly, M. 1997. ‘Terres cuites hellénistiques de l'Héraion de Foce del Sele: quelques aspects du culte d'Héra à l’époque hellénistique d'après les terres cuites’, in de la Genière, J. (ed.), Héra. Images, espaces, cultes. Actes du Colloque International du Centre de Recherches Archéologiques de l'Université de Lille III et de l'Association P.R.A.C. Lille, 29–30 novembre 1993 (Naples), 201–10.Google Scholar
Dillon, S. 2017. ‘Terracotta figurines’, in B., D. Westcoat, (ed.), The Monuments of the Eastern Hill (Samothrace 59; Princeton, NJ), 395401.Google Scholar
Dimopoulou-Piliouni, A. 2015. Λεσβίων Πολιτεία. Πολίτευμα, θεσμοί και δίκαιο των πόλεων της Λέσβου [Αρχαϊκοί, Κλασικοί, Ελληνιστικοί, Ρωμαϊκοί Χρόνοι] (Athens).Google Scholar
Dintsis, P. 1986. Hellenistische Helme (Archaeologica 43; Rome).Google Scholar
Drougou, S. 2011. ‘Das Metroon von Aigai. Der chthonische Charakter der Göttermutter – Archäologische Befunde’, in Pilz, O. and Vonderstein, M. (eds), Keraunia. Beitrage zu Mythos, Kult und Heiligtum in der Antike – Festschrift fur Uta Kron zum 65. Geburtstag (Berlin), 2332.Google Scholar
Dunand, F. 1990. Catalogue des terres cuites gréco-romaines d'Egypte (Paris).Google Scholar
Dusenbery, E. 1998. The Nekropoleis (Samothrace 11; Princeton, NJ).Google Scholar
Erlich, A. 2009. The Art of Hellenistic Palestine (BAR-IS 2010; Oxford).CrossRefGoogle Scholar
Erlich, A. 2010. ‘Figurines, sculpture and minor art of the Hellenistic and Roman periods’, in Stern, E. (ed.) Excavations at Dor: Figurines, Cult Objects and Amulets. 1980–2000 Seasons (Jerusalem), 117209.Google Scholar
Erlich, A. 2019. ‘Toward a Levantine koine: ties between Hellenistic terracottas from Coele Syria and Cyprus’, in Papantoniou, G., Michaelides, D. and Dikomitou-Eliadou, M. (eds), Hellenistic and Roman Terracottas (Monumenta Graeca et Romana 23; Leiden and Boston, MA), 371–82.Google Scholar
Erlich, A. and Kloner, A. 2008. Maresha Excavations Final Report, vol. 2: Hellenistic Terracotta Figurines from the 1989–1996 Seasons (IAA Reports 35; Jerusalem).Google Scholar
Ferrari, G. 2002. Figures of Speech: Men and Maidens in Ancient Greece (Chicago, IL and London).Google Scholar
Ficuciello, L. 2013. Lemno, vol. 20: Lemnos. Cultura, storia, archeologia, topografia di un'isola del nord-Egeo (Monografie della Scuola Archeologica di Atene e delle Missioni Itaniene in Oriente; Athens).Google Scholar
Filimonos-Tsopotou, M. 2014. “Ειδώλια από παιδικές ταφές στη Νίσυρο”, in Giannikouri, A. (ed.), Κοροπλαστική και Μικροτεχνία στον Αιγαιακό Χώρο από τους Γεωμετρικούς Χρόνους έως και τη Ρωμαική Περίοδο. Διεθνές Συνέδριο στη Μνήμη της Ηούς Zερβουδάκη (Athens), 177–90.Google Scholar
Franks, H.M. 2012. Hunters, Heroes, Kings: The Frieze of Tomb II at Vergina (Ancient Art and Architecture in Context 3; Princeton, NJ).Google Scholar
Friend, J.L. 2019. The Athenian Ephebeia in the Fourth Century bce (Brill Studies in Greek and Roman Epigraphy 13; Leiden and Boston, MA).CrossRefGoogle Scholar
Garcia Ramon, J.L. and Helly, B. 2007. ‘Εννοδία Κορουττάρα (“celle qui dote de nourriture, de croissance”) et autres divinites kourotrophes en Thessalie’, RPhil 80, 291312.Google Scholar
Gauthier, P. and Hatzopoulos, M. 1993. Le Loi gymnasiarchique de Beroia (Athens and Paris).Google Scholar
Golden, M. 2015. Children and Childhood in Classical Athens, 2nd edn (Baltimore, MD).Google Scholar
Gossel, B. 1976. ‘Figürliche Terrakotten’, in Milojčič, M. and Theocharis, D. (eds), Demetrias, vol. 1: Die archäologischen Forschungen in Thessalien (Bonn), 92–5.Google Scholar
Graeve, V. von 1979. ‘Zum Zeugniswert der bemalten Stelen von Demetrias für die griechische Malerei’, in Helly, B. (ed.), La Thessalie. Actes de la table-ronde 21–24 Juillet 1975 – Lyon (Collection de la Maison de l'Orient Méditerranéen 6; Série Archéologique 5; Lyon and Paris), 111–37.Google Scholar
Greco, E. and Ficuciello, L. 2012. ‘Cesure e continuità: Lemno dai ‘Tirreni’ agli Ateniesi’, ASAtene 88, 149–68.Google Scholar
Grossman, J.B. 2007. ‘Forever young: an investigation of the depictions of children on Classical Attic funerary monuments’, in Cohen, A. and Rutter, J.B. (eds), Constructions of Childhood in Ancient Greece and Italy (Hesperia Supp. 41; Princeton, NJ), 309–22.Google Scholar
Haas, G. 1985. Die Syrinx in der griechischen Bildkunst (Wiener musikwissenschaftliche Beiträge 11; Vienna).Google Scholar
Hamdorf, F.W. 1996. Hauch des Prometheus. Meisterwerke in Ton (Munich).Google Scholar
Harris-McCoy, D.E. 2012. Artemidorus’ Oneirocritica: Text, Translation, and Commentary (Oxford).Google Scholar
Harrison, E.B. 1988. ‘Greek sculpted coiffures and ritual haircuts’, in Hägg, R., Marinatos, N. and Nordquist, G. (eds), Early Greek Cult Practice: Proceedings of the Fifth International Symposium at the Swedish Institute at Athens, 26–29 June 1986 (Skrifter utgivna av Svenka institutet i Athen 4; Gothenburg and Stockholm), 247–54.Google Scholar
Hatzinikolaou, K. 2011. Οι λατρείες των θεών και των ηρώων στην Άνω Μακεδονία κατά την αρχαιότητα (Ελίμεια, Εορδαία, Ορεστίδα, Λυγκηστίδα) (Thessaloniki).Google Scholar
Hatzopoulos, M.Β. 1994. Cultes et rites de passage en Macedoine (Μελετήματα 19; Athens).Google Scholar
Hatzopoulos, M.Β. 2001. L'Organisation de l'armée macédonienne sous les Antigonides. Problèmes anciens et documents nouveaux (Μελετήματα 30; Athens and Paris)Google Scholar
Hatzopoulos, M.Β. 2016. Νεότης γεγυμνασμένη: Macedonian Lawgiver Kings and the Young (Athens).Google Scholar
Hatzopoulos, M.Β. 2017. ‘Comprendre la loi ephebarchique d'Amphipolis’, Τεκμήρια 13, 145–71.CrossRefGoogle Scholar
Hatzopoulos, M.Β. 2020. Ancient Macedonia (Trends in Classics – Key Perspectives on Classical Research 1; Berlin and Boston, MA).CrossRefGoogle Scholar
Helly, B. 1992. ‘Stèles funèraires de Démétrias: recherches sur la chronologie des ramparts et des nécropoles meridionales de la ville’, in Kypraiou, E. (ed.), Διεθνές συνέδριο για την αρχαία Θεσσαλία στη μνήμη του Δημήτρη Ρ. Θεοχάρη (Athens), 349–65.Google Scholar
Helly, B. 1996. “Οι γραπτές στήλες της Δημητριάδας”, in Kontaxi, E.I. (ed.), Αρχαία Δημητριάδα. Η διαδρομή της στο χρόνο. Πρακτικά ημερίδας, 9 Νοεμβρίου 1994 (Volos), 7490.Google Scholar
Helly, B. 2012. ‘Recherches sur les stèles funéraires de Démétrias’, BCH 136–7, 179214.CrossRefGoogle Scholar
Himmelmann, N. 1980. Über Hirten-Genre in der antiken Kunst (Abhandlungen der Reinisch-Westfälischen Akademie der Wissenschaften 65; Opladen).CrossRefGoogle Scholar
Hinz, V. 1998. Der Kult von Demeter und Kore auf Sizilien und in der Magna Graecia (Palilia 4; Wiesbaden)Google Scholar
Homolle, T. 1895. ‘Règlement de la phratrie des Λαβυάδαι’, BCH 19, 569.CrossRefGoogle Scholar
Hornung-Bertemes, K. 1997. ‘Die Sogenannten Kausia-Darstellungen aus Demetrias (Thessalien)’, in Muller, A. (ed.), Le Moulage en terre cuite dans l'Antiquité. Création et production derivée, fabrication et diffusion, Actes du XVIIIe colloque du Centre de recherches archéologiques – Lille III, 7–8 déc. 1995 (Villeneuve d'Ascq), 181206.Google Scholar
Hornung-Bertemes, K. 2007. Demetrias, vol. 7: Terrakotten aus Demetrias (Würzburg).Google Scholar
Hornung-Bertemes, K., Kassab-Tezgör, D. and Muller, A. 1998. ‘Fabrication des moules, diffusion des produits moulés. À propos d'une “figurine-patrice” du Musée de Volos’, BCH 122.1, 91107.CrossRefGoogle Scholar
Huysecom-Haxhi, S. 2009a. ‘Review of Demetrias, 7, Terrakotten aus Demetrias, Karin Hornung-Bertemes’, RA, 374–7.Google Scholar
Huysecom-Haxhi, S. 2009b. Les Figurines en terres cuite de l'Artémision de Thasos. Artisanat et piété à l'époque de l'Archaïsm mûr et recent (Études Thasiennes 21; Athens).Google Scholar
Huysecom-Haxhi, S. and Muller, A. 2015. ‘Figurines en contexte, de l'identification à la fonction: vers une archéologie de la religion’, in Huysecom-Haxhi, S. and Muller, A. (eds), Figurines grecques en contexte. Présence muette dans le sanctuaire, la tombe et la maison (Archaiologia; Villeneuve d'Ascq), 421–38.CrossRefGoogle Scholar
Ieremias, S. 2019. ‘The Hellenistic terracottas from Demetrias’ (unpublished PhD thesis, University of Oxford).Google Scholar
Intzesiloglou, B.G. 2006. ‘The inscription of the Kynegoi of Herakles from the ancient theatre of Demetrias’, in Pikoulas, G.A. (ed.), Inscriptions and History of Thessaly: New Evidence. Proceedings of the International Symposium in Honour of Professor Christian Habicht (Volos), 6777.Google Scholar
Janssen, E. 2007. ‘Die Kausia. Symbolik und Funktion der makedonischen Kleidung’ (unpublished PhD thesis, Georg-August-Universität zu Göttigen).Google Scholar
Jeammet, V. (ed.) 2010. Tanagras: Figurines for Life and Eternity (Paris).Google Scholar
Jost, M. 1985. Sanctuaires et cultes d'Arcadie (Études péloponnésiennes 9; Paris).Google Scholar
Kalaitzi, M. 2010. ‘The representation of children on Classical and Hellenistic tombstones from ancient Macedonia’, in Guimier-Sorber, A.-M. and Morizot, Y. (eds), L'Enfant et la mort dans l'Antiquité, vol. 1: Nouvelles recherches dans les nécropoles grecques. Le Signalement des tombes d'enfant (Travaux de la Maison René-Ginouvès 12; Paris), 327–46.Google Scholar
Kalaitzi, M. 2016. Figured Tombstones from Macedonia, Fifth–First Century bc (Oxford).Google Scholar
Kalaitzi, M. and Stamatopoulou, M. forthcoming. ‘Bookrolls and writing tablets as pictorial gear: images of literati on Macedonian and Thessalian tombstones of the Classical and Hellenistic periods’, in Akamatis, I. (ed.), Ancient Macedonia VIII, 8th International Symposium on Ancient Macedonia, 21–24 November 2017 (Thessaloniki).Google Scholar
Kaltsas, N. 2002. Sculpture in the National Archaeological Museum, Athens (Los Angeles, CA).Google Scholar
Karageorghis, V., Merker, G.S. and Mertens, J.R. 2004. The Cesnola Collection of Cypriot Art: Terracottas (New York).Google Scholar
Karvonen-Kannas, K. 1995. The Seleucid and Parthian Terracotta Figurines from Babylon in the Iraq Museum, the British Museum and the Louvre (Monografie di Mesopotamia 4; Florence).Google Scholar
Kassab-Tezgör, D. 2007. Tanagréennes d'Alexandrie. Figurines de terre cuite hellénistiques des nécropoles orientales (Études alexandrines 13; Cairo).Google Scholar
Kazakidi, N. 2015. Εικόνες εν γυμνασίω. Έργα γλυπτικής στο ελληνιστικό γυμνάσιο. Ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου (Thessaloniki).Google Scholar
Kingsley, B.M. 1981. ‘The cap that survived Alexander’, AJA 85, 3946.CrossRefGoogle Scholar
Kingsley, B.M. 1984. ‘The kausia diadematophoros’, AJA 88, 66–8.CrossRefGoogle Scholar
Kingsley, B.M. 1991. ‘Alexander's “kausia” and Macedonian tradition’, ClAnt 10, 5976.Google Scholar
Kissas, K. 2000. Die attischen Statuen- und Stelenbasen archaischer Zeit (Bonn).Google Scholar
Klein, A.E. 1932. Child Life in Greek Art (New York).CrossRefGoogle Scholar
Klengel-Brandt, E. and Cholidis, N. 2006. Die Terrakotten von Babylon im Vorderasiatischen Museum in Berlin (Wissenschaftliche Veröffentlichung der Deutschen Orient-Gesellschaft; Ausgrabungen der Deutschen Orient-Gesellschaft in Babylon 115; Saarwellingen).Google Scholar
Korti-Konti, S. 1994. Η κοροπλαστική της Θεσσαλονίκης (Thessaloniki).Google Scholar
Kourouniotis, K. 1903. “Ανασκαφή εν Κοτίλωι”, ArchEph, 151–88.Google Scholar
Koutsouflakis, G. 2007. “Χάλκινος κορμός ιππέα από τη θαλάσσια περιοχή της Καλύμνου”, Enalia 10, 4757.Google Scholar
Koutsouflakis, G. and Simosi, A. 2015. ‘Hellenistic bronze sculptures from the Aegean Sea: recent discoveries (1994–2009)’, in Daehner, J.M. and Lapatin, K. (eds), Power and Pathos: Bronze Sculpture of the Hellenistic World (Los Angeles, CA), 7281.Google Scholar
Kravaritou, S. 2016. ‘Sacred space and the politics of multiculturalism in Demetrias (Thessaly)’, in Melfi, M. and Bobou, O. (eds), Hellenistic Sanctuaries: Between Greece and Rome (Oxford), 128–51.CrossRefGoogle Scholar
Kravaritou, S. 2018. ‘Cults and rites of passage in ancient Thessaly’, in Kalaitzi, M., Paschidis, P., Antonetti, C. and Guimier-Sorber, A.-M. (eds), Βορειοελλαδικά: Tales from the Lands of the Ethne. Essays in Honour of Miltiades B. Hatzopoulos (Μελετήματα 78; Athens), 377–95.Google Scholar
Kyrieleis, H. 1990. “Η καυσία στα πτολεμαϊκά σφραγίσματα της Νέας Πάφου”, Κυπριακή Αρχαιολογία 2, 95102.Google Scholar
Langin-Hooper, S.M. 2011. ‘Beyond typology: investigating entanglements of difference and exploring object-generated social interactions in the terracotta figurines of Hellenistic Babylonia’ (unpublished PhD thesis, University of California, Berkeley).Google Scholar
Langin-Hooper, S.M. 2020. Figurines in Hellenistic Babylonia: Miniaturization and Cultural Hybridity (Cambridge and New York).CrossRefGoogle Scholar
Laumonier, A. 1956. Les Figurines de terre cuite (Éxploration archéologique de Délos 23; Paris).Google Scholar
Lawton, C.L. 2007. ‘Children on Classical votive reliefs’, in Cohen, A. and Rutter, J.B. (eds), Constructions of Childhood in Ancient Greece and Italy (Hesperia Supp. 41; Princeton, NJ), 4160.Google Scholar
Lazarides, D. 1981. “Ανασκαφές και έρευνες στην Αμφίπολη”, Prakt, 1825.Google Scholar
Lazaridou, K. 2015. “Εφηβαρχικός νόμος από την Αμφίπολη”, ArchEph, 148.Google Scholar
Le Dinahet, M.-T. 2001. ‘L'Image de l'enfant à l’époque hellénistique: la valeur de l'exemple délien’, in Hoffmann, H. and Lezzi-Hafter, A. (eds), Les Pierres de l'offrande. Autour de l'oeuvre de Christoph W. Clairmont, Part I (Kilchberg), 90106.Google Scholar
Le Roy, C. 1986. ‘Un Règlement religieux au Letoon de Xanthos’, RA, 279300.Google Scholar
Leitao, D.D. 2003. ‘Adolescent hair-growing and hair-cutting rituals in ancient Greece: a sociological approach’, in Dodd, D. and Faraone, C.A. (eds), Initiation in Ancient Greek Rituals and Narratives: New Critical Perspectives (London), 109–29.Google Scholar
Leventi, I. 2012. “Τα πήλινα ειδώλια από το ιερό του Απόλλωνος στη θέση Σωρός Μαγνησίας”, Αρχαιολογικό Έργο Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας 3, 299313.Google Scholar
Leventi, I. and Mitsopoulou, Ch. (eds). 2010. Ιερά και λατρείες της Δήμητρας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο (Volos).Google Scholar
Leyenaar-Plaisier, P.G. 1979. Les Terres cuites grecques et romaines. Catalogue de la collection du Musée national des antiquités à Leiden, 3 vols (Collections of the National Museum of Antiquities at Leiden 3; Leiden).Google Scholar
Lilimpaki-Akamati, M. 1994. Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας (Athens).Google Scholar
Lilimpaki-Akamati, M. 1996. Το Θεσμοφόριο της Πέλλας (Athens).Google Scholar
Lilimpaki-Akamati, M. 2000. Το ιερό της Μητέρας των Θεών και της Αφροδίτης στην Πέλλα (Athens).Google Scholar
McCredie, J.R. 1965. ‘Samothrace: preliminary report on the campaigns of 1962–1964’, Hesperia 34.2, 100–24.CrossRefGoogle Scholar
McNicoll, A. and Ball, W. 1996. Excavations at Kandahar 1974 and 1975 (Oxford).Google Scholar
Maillard, P. 2019. ‘The terracottas from the Kitian sanctuary of Artemis Paralia: a snapshot’, in Papantoniou, G., Michaelides, D. and Dikomitou-Eliadou, M. (eds), Hellenistic and Roman Terracottas (Monumenta Graeca et Romana 23; Leiden and Boston, MA), 6070.Google Scholar
Malama, P. 2000. “Νεότερα στοιχεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμφίπολης στα πλαίσια του έργου «Διαπλάτυνση του δρόμου Αμφίπολης-Μεσολακκιάς»”, Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη 14, 5570.Google Scholar
Malama, P., Christopoulou, M. and Ntarakis, K. 2000. “Νεότερα στοιχεία από τις έρευνες στην περιοχή των Ν. Κερδυλίων κατά τις εργασίες κατασκευής της Εγνατίας Οδού”, Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη 14, 7185.Google Scholar
Martinez-Sève, L. 2002. Les Figurines de Suse: de l’époque néo-élamite à l’époque sassanide (Monographies des musées de France; Paris).Google Scholar
Marzolff, P. 1980. Demetrias und seine Halbinsel (Demetrias 3; Bonn).Google Scholar
Mazarakis-Ainian, A. 2011. “Το ιερό του Απόλλωνα στο Σωρό”, in Valavanis, P. (ed.), Ταξιδεύοντας στην κλασική Ελλάδα. Τόμος προς τιμήν του καθηγητή Πέτρου Θέμελη (Athens), 143–70.Google Scholar
Mellink, M.J. 1988. ‘Archaeology of Anatolia’, AJA 92, 101–31.CrossRefGoogle Scholar
Menegazzi, R. 2014. Seleucia al Tigri. Le Terrecotte figurate dagli scavi italiani e americani, 3 vols (Monografie di Mesopotamia 16; Florence).Google Scholar
Menegazzi, R. and Messina, V. 2011. ‘Tell ‘Umar, il tempio addossato al teatro. Le fasi architettoniche e le figurine in terracotta’, in Lipollis, C. and De Martino, S. (eds), Un impaziente desiderio di scorrere il mondo. Studi in onore di Antonio Invernizzi per il suo settanesimo compleanno (Monografie di Mesopotamia 14; Florence), 123–37.Google Scholar
Merker, G.S. 2000. Corinth, vol. 18: The Sanctuary of Demeter and Kore, part 4: The Terracotta Figurines of the Classical, Hellenistic and Roman Periods (Princeton, NJ).Google Scholar
Metzger, I.R. 1985. Eretria, vol. 7: Das Thesmophorion von Eretria. Funde und Befunde eines Heiligtums (Bern).Google Scholar
Miles, M.M. 1998. The Athenian Agora, vol. 31: The City Eleusinion (Princeton, NJ).Google Scholar
Mili, M. 2015. Religion and Society in Ancient Thessaly (Oxford).Google Scholar
Miller, S.G. 1974. ‘Menon's cistern’, Hesperia 34, 194245.CrossRefGoogle Scholar
Misaelidou-Despotidou, V. (ed.) 2014. Νέος και με υγείαν άριστην. Όψεις της ζωής των νέων στην αρχαία Μακεδονία (Thessaloniki).Google Scholar
Mitsopoulou, Ch. 2005. “Βρυόκαστρο Κύθνου: Κεραμεική, λύχνοι και ειδώλια από την αρχαία πόλη και το ιερό της ακρόπολης. Πρώτα στοιχεία από την επιφανειακή έρευνα”, in Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδολογικών Μελετών, Τόμος ΙΗ ́ 2002–2003, Μέρος Β (Πρακτικά Β Κυκλαδολογικού Συνεδρίου, Θήρα 31.082.09 1995) (Athens), 293358.Google Scholar
Mitsopoulou, Ch. 2007. “Το ιερό της Δήμητρας στην Κύθνο και το αττικό ελευσινιακό σκεύος” (unpublished PhD thesis, National and Kapodistrian University of Athens).Google Scholar
Mollard-Besques, S. 1954. Catalogue raisonné des figurines et reliefs en terre-cuite grecs, étrusques et romains (Paris).Google Scholar
Mollard-Besques, S. 1963. Catalogue raisonné des figurines et reliefs en terre-cuite grecs et romains, vol. 2: Myrina (Paris).Google Scholar
Mollard-Besques, S. 1972. Catalogue raisonné des figurines et reliefs en terre-cuite grecs et romains, vol. 3: Epoques hellénistique et romaine. Gréce et Asie Mineure (Paris).Google Scholar
Morrow, K.D. 1985. Greek Footwear and the Dating of Sculpture (Wisconsin Studies in Classics; Madison, WI).Google Scholar
Muller, A. 1996. Les terres cuites votives du Thesmophorion. De L'atelier au sanctuaire (Études Thasiennes 17; Athens and Paris).Google Scholar
Muller, A. 1997. ‘Description et analyse des production moulées: proposition de lexique multilinge, suggestion de methode’, in Muller, A. (ed.), Le Moulage en terre cuite dans l'Antiquité. Création et production dérivée, fabrication et diffusion. Actes du XVIIIe colloque du Centre de recherches archéologiques – Lille III (7–8 déc. 1995) (Villeneuve d'Ascq), 437–63.Google Scholar
Murgan, A.M. 2016. ‘Bothros, Favissa und Co. Von rituellen Löchern und ihren Bezeichnungen’, in Bolder-Boos, M. and Maschek, D. (eds), Orte der Forschung, Orte des Glaubens. Neue Perspektiven für Heiligtümer in Italien von der Archaik bis zur Späten Republik (Bonn), 8598.Google Scholar
Nankov, E. 2010. ‘Why one needs “the odd man out”? The deer hunter with lagobolon from the frescoes in the Thracian tomb near Alexandrovo’, Archaeologia Bulgarica 14, 3555.Google Scholar
Naoum, E. 2017. “Το δυτικό νεκροταφείο της Πέλλας” (upublished PhD thesis, Aristotle University of Thessaloniki).Google Scholar
Naoum, E. 2019. “Ειδώλια Άττιδος από το δυτικό Νεκροταφείο της Πέλλας”, in Akamatis, N., Bouboulis, A., Laftsidis, A. and Poulakakis, N. (eds), Τω Διδασκάλω. Τιμητικός τόμος για τον καθηγητή Ιωάννη Ακαμάτη (Thessaloniki), 291301.Google Scholar
Nawotka, K.D. 1991. ‘The western Pontic cities: history and political organization’ (unpublished PhD thesis, The Ohio State University).Google Scholar
Nicholls, R.V. 1952. ‘Type, group and series: a reconsideration of some coroplastic fundamentals’, BSA 47, 217–26.Google Scholar
Nikolaou, E. 2012. “Πήλινα ειδώλια από το βόρειο νεκροταφείο της αρχαίας Δημητριάδας. Χρονολογικές ενδείξεις χρήσης”, Αρχαιολογικό Έργο Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας 3, 351–63.Google Scholar
Noulas, K. 2014. “Η κοροπλαστική παραγωγή της Πύδνας στην κλασική και ελληνιστική εποχή”, in Giannikouri, A. (ed.), Κοροπλαστική και μικροτεχνία στον Αιγαιακό χώρο από τους Γεωμετρικούς χρόνους έως και τη Ρωμαϊκή περίοδο (Athens), 405–18.Google Scholar
Oggiano, I. 2015a. ‘The question of “plasticity” of ethnic and cultural identity: the case study of Kharayeb’, in Maila Afeiche, A.-M. (ed.), Cult and Ritual on the Levantine Coast and its impact on the Eastern Mediterranean Realm: Proceedings of the International Symposium, Beirut 2012 (Bulletin d'archéologie et d'architecture libanaise – Hors 10; Beirut), 507–28.Google Scholar
Oggiano, I. 2015b. ‘Le Sanctuaire de Kharayeb et l’évolution de l'imagerie phénicienne dans l'arriére-pays de Tyr’, in Aliquot, J. and Bonnet, C. (eds), La Phénicie hellénistique. Actes du colloque international de Toulouse (18–20 février 2013) (Topoi Supp. 13; Paris), 239–66.Google Scholar
Palagia, O. 2000. ‘Hephaestion's pyre and the royal hunt of Alexander’, in Bosworth, A.B. and Baynham, E. (eds), Alexander the Great in Fact and Fiction (Oxford), 167206.CrossRefGoogle Scholar
Palagia, O. 2017. ‘A royal Macedonian portrait head from the sea off Kalymnos’, in Daehner, J.M., Lapatin, K. and Spinelli, A. (eds), Artistry in Bronze: The Greeks and their Legacy. XIXth International Congress on Ancient Bronzes (Los Angeles, CA), 40–5.Google Scholar
Pantermalis, D., Eleutheratou, S. and Vlassopoulou, Ch. 2013. Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός (Athens).Google Scholar
Papachatzis, N.K. 1958. “Η Πασικράτα της Δημητριάδας”, Θεσσαλικά 1, 5065.Google Scholar
Papazapheiri, T. 1962. “Eλληνιστικóς τάφoς Aγριάς”, Θεσσαλικά 4, 2834.Google Scholar
Parke, H.W. 1977. Festivals of the Athenians (London).Google Scholar
Parker, R. 2005. Polytheism and Society at Athens (Oxford).Google Scholar
Parker, R. 2018. ‘Some theonyms in northern Greece’, in Kalaitzi, M., Paschidis, P., Antonetti, C. and Guimier-Sorber, A.-M. (eds), Βορειοελλαδικά: Tales from the Lands of the Ethne. Essays in Honour of Miltiades B. Hatzopoulos (Μελετήματα 78; Athens), 413–19.Google Scholar
Payne, H. and Young, G.M. 1951. Archaic Marble Sculpture from the Acropolis (New York).Google Scholar
Perdrizet, P. 1897. ‘Voyage dans la Macédoine première (suite)’, BCH 21, 514–43.CrossRefGoogle Scholar
Petkova, K. 2012. ‘Tеракотени фигурки на момчетас каузия от територията на България’ (Terracotta Figurines of Boys with Kausia from Present-Day Bulgaria), Archeologia 2, 99108.Google Scholar
Pingiatoglou, S. 1993. Η κοροπλαστική της Αιγύπτου κατά τους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους (Athens).Google Scholar
Pingiatoglou, S. 2015. Δίον. Το ιερό της Δήμητρος (Thessaloniki).Google Scholar
Plantzos, D. 2018. The Art of Painting in Ancient Greece (Athens).Google Scholar
Poulakakis, N. 2002. “Κοροπλαστική από την Πέλλα. Το παράδειγμα του πηγαδιού 3” (unpublished MA thesis, Aristotle University of Thessaloniki).Google Scholar
Prestianni Giallombardo, A.M. 1991. ‘Recenti testimonianze iconografiche sulla “kausia” in Macedonia e la datazione del fregio della caccia della II tomba reale di Vergina’, Dialogues d'histoire ancienne 17, 257304.CrossRefGoogle Scholar
Psaroudakis, K. 2017. “Τα «ιερά απόβλητα» και η διαχείρισή τους στη Μεσσήνη των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων” in Themelis, P., Spathi, M and Psaroudakis, K. (eds), Sanctuaries and Cults of Messene: From the Pre-Classical to the Byzantine Period. Proceedings of the International Congress (Athens 25 October 2014) (Athens), 145–67.Google Scholar
Psoma, S. 2006. ‘L’Éducation dans le royaume de Macedoine’, in Guimier-Sorber, M., Hatzopoulos, M. and Morizot, Y. (eds), Rois, cités, necropoles. Institutions, rites et monuments en Macedoine (Athens and Paris), 285300.Google Scholar
Quantin, F. 2010. ‘Artémis en Épire, en Illyrie méridionale et dans les colonies nord-occidentales’, in Dufeu-Muller, M., Huysecom-Haxhi, S. and Muller, A. (eds), Artémis à Épidamne-Dyrrhachion. Une mise en perspective. Table-ronde internationale, Athènes 19–20 novembre 2010 (BCH 134.2), 383489.Google Scholar
Queyrel, A. 1988. Amathonte, vol. 4: Les Figurines hellénistiques de terre cuite (Études Chypriotes 10; Paris).Google Scholar
Reisner, G.A., Fisher, C.S. and Lyon, D.G. 1924. Harvard Excavations at Samaria, 1908–1910, 2 vols (Harvard Semitic Series 1–2; Cambridge).Google Scholar
Romanelli, P. 1963. ‘Lo scavo al tempio della Magna Mater sul Palatino e nelle sue adiacenze’, MonAnt 46, 202330.Google Scholar
Rotroff, S.I. 2003. ‘Minima Macedonica’, in Palagia, O. and Tracy, S.V. (eds), The Macedonians in Athens, 322–229 bc: Proceedings of an International Conference Held at the University of Athens, May 24–26, 2001 (Oxford), 213–25.Google Scholar
Rouveret, A. 2004. Peintures grecques antiques. La collection hellénistique du Musée du Louvre (Paris).Google Scholar
Rühfel, H. 1984. Das Kind in der Griechischen Kunst (Mainz am Rhein).Google Scholar
Rumpf, A. 1962. ‘Zum Alexander-Mosaik’, AM 77, 229–41.Google Scholar
Rumscheid, F. 2006. Priene, vol. 1: Die Figürlichen Terrakotten von Priene: Fundkontexte, Ikonographie und Funktion in Wohnhäusern und Heiligtümern im Licht antiker Parallelbefunde (AF 22; Wiesbaden).Google Scholar
Saatsoglou-Paliadeli, Ch. 1993. ‘Aspects of ancient Macedonian costume’, JHS 113, 122–47.CrossRefGoogle Scholar
Saatsoglou-Paliadeli, Ch. 1996. ‘L'abbigliamento degli antichi Macedoni’, in Di Vita, A. and Alfano, C. (eds), Alessandro Magno. Storia e mito (Rome), 113–15.Google Scholar
Saatsoglou-Paliadeli, Ch. 2004. Βεργίνα. Ο τάφος του Φιλίππου. Η τοιχογραφία με το κυνήγι (Athens).Google Scholar
Sabetai, V. 2018. ‘Encountering Pan in the wilderness: a small chous in the Benaki Museum’, Kernos 31, 141–65.CrossRefGoogle Scholar
Sabetai, V. 2019. ‘Pan, god of wilderness, in Boeotian landscapes: fear, laughter and coming of age’, Mythos 13, 119.Google Scholar
Schipporeit, S.Th. 2013. Kulte und Heiligtümer der Demeter und Kore in Ionien (Byzas 16; Istanbul).Google Scholar
Schlegelmilch, S. 2009. Bürger, Gott und Götterschützling: Kinderbilder der hellenistischen Kunst und Literatur (Beiträge zum Altertumskunde 268; Berlin and New York).CrossRefGoogle Scholar
Sekunda, N.V. 2014. ‘Warriors without weapons at Demetrias’, in Eck, W. and Funke, P. (eds), Öffentlichkeit-Monument-Text: XIV Congressus Internationalis Epigraphiae Graecae et Latinae 27.–31. Augusti MMXII: Akten (Berlin), 464–7.Google Scholar
Sismanidis, K. 1997. “Ταφικό σύνολο στην αρχαία Κασσάνδρεια”, in Μνήμη Μανόλη Ανδρόνικου (Μακεδονικά, Παράρτημα 6), 295320.Google Scholar
Sjöqvist, E. 1955. ‘A Cypriot temple attendant’, AJA 59, 45–7.CrossRefGoogle Scholar
Smith, R.R.R. 1994. ‘Spear-won land at Boscoreale: on the royal paintings of a Roman villa’, JRA 7, 100–28.Google Scholar
Spathi, M. 2013. ‘The cave of the Nymphs at Keratsini, Attica: a new location for the popular female cult of the Classical period and some intriguing finds’, in Sioumpara, E. and Psaroudakis, K. (eds), Θεμέλιον. Τιμητικός τόμος για τον καθηγητή Π. Θέμελη (Athens), 395415.Google Scholar
Spathi, M. 2015. ‘Votive terracottas in sanctuaries of ancient Messene’, in Muller, A. and Laflı, E. (eds), Figurines de terre cuite en Méditerranée grecque et romaine, vol. 2: Iconographie et contextes (Archaiologia; Villeneuve d'Ascq), 437–48.CrossRefGoogle Scholar
Stählin, F., Meyer, E. and Heidner, A. 1934. Pagasai und Demetrias. Beschreibung der Reste und Stadtgeschichte (Berlin and Leipzig).Google Scholar
Stamatopoulou, M. 1999. ‘Burial customs in Thessaly in the Classical and Hellenistic periods’, 2 vols (unpublished PhD thesis, University of Oxford).Google Scholar
Stamatopoulou, M. 2004. “Αρχείο Απόστολου Σ. Αρβανιτόπουλου (1874–1942)”, Horos 17–21, 635–47.Google Scholar
Stamatopoulou, M. 2008. ‘Ouaphres Horou, an Egyptian priest of Isis from Demetrias’, in Kurtz, D., Meyer, C., Tsingarida, A. and Harris, N. (eds), Essays in Classical Archaeology for Eleni Hatzivassiliou, 1977–2007 (BAR-IS 1796; Studies in Classical Archaeology 4; Oxford), 249–57.Google Scholar
Stamatopoulou, M. 2009. ‘The archives of A.S. Arvanitopoulos (1874–1942) and their importance for the study of Thessalian archaeology’, Αρχαιολογικό Έργο Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας 3, 1729.Google Scholar
Stamatopoulou, M. 2014. ‘The Pasikrata sanctuary at Demetrias and the alleged funerary sanctuaries of Thessaly: a re-appraisal’, Kernos 27, 207–55.CrossRefGoogle Scholar
Stamatopoulou, M. 2016. ‘The banquet motif on the funerary stelai from Demetrias’, in Stamatopoulou, M. and Draycott, C.M. (eds), Dining and Death: Interdisciplinary Perspectives on the ‘Funerary Banquet’ in Ancient Art, Burial and Belief (Colloquia Antiqua 16; Leuven, Paris, and Briston, CT), 405–80.Google Scholar
Stamatopoulou, M. 2018a. ‘Demetrias: the archaeology of a cosmopolitan Macedonian harbour’, in Kalaitzi, M., Paschidis, P., Antonetti, C. and Guimier-Sorber, A.-M. (eds), Βορειοελλαδικά: Tales from the Lands of the Ethne. Essays in Honour of Miltiades B. Hatzopoulos (Μελετήματα 78; Athens), 343–76.Google Scholar
Stamatopoulou, M. 2018b. ‘“An officer and a gentleman”: the stele of Aristokydes son of Xenokles, a Keian in Demetrias’, in Draycott, C.M., Raja, R., Welch, K. and Wootton, W.T. (eds), Visual Histories of the Classical World: Essays in Honour of R.R.R. Smith (Studies in Classical Archaeology 4; Turnhout), 386402.Google Scholar
Stefan, M.-M. and Sîrbu, V. 2016. ‘Early-Hellenistic barrel-vaulted tombs from Kallatis’, in Sîrbu, V. and Schuster, C. (eds), Late Prehistory and Protohistory: Bronze Age and Iron Age. Proceedings of the XVII UISPP World Congress (1–7 September 2014, Burgos, Spain), vol. 9: Sessions A3c and A16a. 1: The Emergence of Warrior Societies and its Economic, Social and Environmental Consequences. 2: Aegean-Mediterranean Imports and Influences in the Graves from Continental Europe – Bronze and Iron Ages (Oxford), 211–21.Google Scholar
Stefani, E. 2010. “Η λατρεία της Μητέρας των Θεών στη Λευκόπετρα Βερμίου”, Μακεδονικά 39, 99123.Google Scholar
Stefani, E. 2017. “Ειδώλια από το ιερό της Μητέρας των Θεών στην Καλλίπετρα”, in Adam-Veleni, P., Zografou, E., Koukouvou, A., Palli, O. and Stefani, E. (eds), Ειδώλιο. Ένας μικρόκοσμος από πηλό (Thessaloniki), 128–31.Google Scholar
Stewart, A. 1990. Greek Sculpture: An Exploration (New Haven, CT and London).Google Scholar
Themelis, P. 1998. ‘The sanctuary of Demeter and the Dioscouri at Messene’, in Hägg, R. (ed.), Ancient Greek Cult Practice from the Archaeological Evidence: Proceedings of the Fourth International Seminar on Ancient Greek Cult, Organized by the Swedish Institute at Athens, 22–24 October 1993 (Stockholm), 157–86.Google Scholar
Thonemann, P. 2020. An Ancient Dream Manual: Artemidorus’ ‘The Interpretation of Dreams’ (Oxford).CrossRefGoogle Scholar
Töpperwein, E. 1976. Terrakotten von Pergamon (Berlin).Google Scholar
Triantafyllopoulou, P. forthcoming. ‘Domestic shrines in Demetrias’, in Stamatopoulou, M. and Morgan, C. (eds), Sanctuaries and Cults of Thessaly.Google Scholar
Tsakalou-Tzanavari, K. 2002. Πήλινα ειδώλια από τη Βέροια. Ταφικά σύνολα της Ελληνιστικής Εποχής (Athens).Google Scholar
Tsatsouli, K. and Nikolaou, E. 2017. ‘The ancient Demetrias figurines: new insights on pigments and decoration techniques used on Hellenistic clay figurines’, STAR: Science & Technology of Archaeological Research 3, 341–57.CrossRefGoogle Scholar
Tsimpidou-Avloniti, M. 2005. Μακεδονικοί τάφοι στον Φοίνικα και στον Άγιο Αθανάσιο Θεσσαλονίκης (Athens).Google Scholar
Tsimpidou-Avloniti, M., Galiniki, S. and Anagnostopoulou, K. 2001. “ΔΕΘ και Αρχαιότητες: Μια Σχέση με Παρελθόν και Μέλλον”, Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη 15, 215–28.Google Scholar
Tzanavari, K. 2017. “Η πολυχρωμία στην κοροπλαστική τέχνη”, in Adam-Veleni, P., Zografou, E., Koukouvou, A., Palli, O. and Stefani, E. (eds), Ειδώλιο. Ένας μικρόκοσμος από πηλό (Thessaloniki), 53–5.Google Scholar
Tzouvara-Souli, Ch. 1979. “Η λατρεία των γυναικείων θεοτήτων εις την αρχαίαν Ήπειρον. Συμβολή εις την μελέτην της θρησκείας των αρχαίων Ηπειρωτών” (unpublished PhD thesis, University of Ioannina).Google Scholar
Uhlenbrock, J.P. (ed.) 1990. The Coroplast's Art: Greek Terracottas of the Hellenistic World (New Rochelle, NY).Google Scholar
Vaphopoulou-Richardson, C.E. 1991. Ancient Greek Terracottas, rev. edn (Oxford).Google Scholar
Venedikov, I. 1980. ‘Trois reliefs surprenants de Mesambria’, in Velkov, V. (ed.), Nessèbre, vol. 2 (Sofia), 8195.Google Scholar
Venit, M.S. 2002. Monumental Tombs of Ancient Alexandria (Cambridge).Google Scholar
Vermeulen Windsant, C.Th.F. 1992. ‘Extra Muros’, in Bakhuizen, S.C (ed.), A Greek City of the Fourth Century bc by the Goritsa Team (BibAr 10; Rome), 289303.Google Scholar
Veymiers, R. 2009. ‘Les Cultes isiaques à Amphipolis. Membra disjecta (IIIe s. av. J.-C. – IIIe s. apr. J.-C.)’, BCH 133, 471520.CrossRefGoogle Scholar
Vitos, G. and Panagou, M. 2009. “Η κεραμική από το ιερό του Απόλλωνος στο Σωρό. Προκαταρκτική μελέτη”, Αρχαιολογικό Έργο Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας 2, 309–28.Google Scholar
Voutiras, E. 2018. ‘Pan en Macédoine’, in Kalaitzi, M., Paschidis, P., Antonetti, C. and Guimier-Sorber, A.-M. (eds), Βορειοελλαδικά: Tales from the Lands of the Ethne. Essays in Honour of Miltiades B. Hatzopoulos (Μελετήματα 78; Athens), 397411.Google Scholar
Wolters, C. 1979. ‘Recherches sur les stèles funéraires hellénistiques de Thessalie’, in Helly, B. (ed.), La Thessalie. Actes de la table-ronde 21–24 Juillet 1975 – Lyon (Collection de la Maison de l'Orient Méditerranéen 6; Série Archéologique 5; Lyon and Paris), 81110.Google Scholar
Woysch-Méautis, D. 1982. La Représentation des animaux et des êtres fabuleux sur les monuments funéraires grecs: de l'epoque archaïque à la fin du IVe siècle a. J.-C. (Cahiers d'archaéologie romande 21; Lausanne).Google Scholar
Young, J.H. and Young, S.H. 1955. Terracotta Figurines from Kourion in Cyprus (University of Pennsylvania Museum Monograph; Philadelphia, PA).Google Scholar
Zampiti, A. 2013. ‘Schisto cave at Keratsini (Attika): the pottery from Classical through Roman times’, in Mavridis, F. and Jensen, J.T. (eds), Stable Places and Changing Perceptions: Cave Archaeology in Greece (BAR-IS 2558; Oxford), 306–18.Google Scholar
Zanker, P. 1995. The Mask of Socrates: The Image of the Intellectual in Antiquity (Sather Classical Lectures 59; Berkeley, CA)CrossRefGoogle Scholar
Zhuber-Okrog, K. 1990. ‘Die Terrakotten von Limyra’, ÖJh 60, 53120.Google Scholar