Skip to main content Accessibility help
×
Hostname: page-component-78c5997874-94fs2 Total loading time: 0 Render date: 2024-11-04T19:25:26.984Z Has data issue: false hasContentIssue false

W drodze do „Azji”: egzotyczność, wędrówka i autokreacja a początki środkowoeuropejskiego tańca modern

Published online by Cambridge University Press:  01 March 2024

Julia Hoczyk
Affiliation:
Narodowy Instytut Muzyki i Tańca, Warsaw
Wojciech Klimczyk
Affiliation:
Jagiellonian University, Krakow
Get access

Summary

Międzywojnie w Europie – czas i miejsce, w którym powstawał i krystalizował się taniec modern – było również przedostatnią fazą imperializmu. Mieszkańcy kolonii z całego świata odwiedzali wówczas Europę. Snuli wizje „nowych państw”, które miały powstać dopiero po II wojnie światowej, i angażowali się w ruchy antykolonialne, odbierając jednocześnie europejską edukację i namiętnie konsumując wytwory europejskiej nowoczesności: filmy, muzykę, modę, potrawy, style życia. W czasie gdy Europejczycy poważnie zainteresowali się azjatyckimi tradycjami tańca, badając je, filmując, pisząc o nich, kolekcjonując artefakty z nimi związane i organizując wystawy, a także ucząc się tańców i przedstawiając je publicznie, azjatyccy tancerze i tancerki zajmowali się przystosowywaniem odziedziczonych tradycji tanecznych do potrzeb nowoczesnego świata oraz tworzeniem nowych tańców, które miałyby odpowiadać kosmopolitycznym gustom w Azji i na świecie.

W tych czasach intensywnej wymiany oraz przepływu ludzi i informacji taniec był uprzywilejowaną przestrzenią autokreacji, gier z tożsamością, komunikacji dotyczącej inności i przez inność, a także wędrówek i poszukiwań nowych sposobów komunikacji społecznej. W swoich wcześniejszych publikacjach wskazywałem, że nowa era tańca rozpoczęła się od Margarethy Zelle, która w 1906 roku wykorzystała doświadczenia zebrane podczas pobytu w Holenderskich Indiach Wschodnich, gdzie zamieszkała jako żona oficera armii holenderskiej, oraz koneksje wśród elit artystycznych w Europie, m.in. znajomość z Émile’em Guimetem, właścicielem muzeum i przemysłowcem, wreszcie własny talent gawędziarski i teatralny oraz gotowość (czy wręcz entuzjazm) do publicznego rozbierania się, gdy tworzyła spektakl, w którym przeobrażała się w Matę Hari, „indyjską” tancerkę świątynną. Mata Hari była dla Zelle nie tylko postacią sceniczną, ale również sposobem bycia w świecie, czy może raczej poruszania się w wielu światach naraz. Zelle wcielała się w Matę Hari w kontaktach z prasą i publicznością; wchodząc w związki z mężczyznami, którzy byli jej mecenasami, współpracownikami czy partnerami seksualnymi; w celu uwiarygodnienia swoich zapatrywań na azjatycką sztukę i religię; w negocjacjach zawodowych z instytucjami i impresariami.

W kolejnych latach na europejskich scenach zadebiutował Uday Shankar, absolwent studiów malarskich w londyńskim Royal College of Art i czołowy propagator tańca indyjskiego poprzez barwne i żywiołowe prace, tworzone wspólnie z europejskimi artystkami: rosyjską baleriną Anną Pawłową, francuską pianistką Simone Barbiere oraz szwajcarską rzeźbiarką Alice Boner. Najsłynniejszym wykonawcą tańca jawajskiego w Europie był Raden Mas Jodjana, który w 1914 roku rozpoczął studia na uczelni handlowej w Rotterdamie, jednak dzięki działalności w studenckim zespole muzyki i tańca (wykonywanego przy akompaniamencie gamelanu) odkrył, że bardziej od ekonomii interesuje go sztuka.

Type
Chapter
Information
Publisher: Jagiellonian University Press
Print publication year: 2023

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

Save book to Kindle

To save this book to your Kindle, first ensure [email protected] is added to your Approved Personal Document E-mail List under your Personal Document Settings on the Manage Your Content and Devices page of your Amazon account. Then enter the ‘name’ part of your Kindle email address below. Find out more about saving to your Kindle.

Note you can select to save to either the @free.kindle.com or @kindle.com variations. ‘@free.kindle.com’ emails are free but can only be saved to your device when it is connected to wi-fi. ‘@kindle.com’ emails can be delivered even when you are not connected to wi-fi, but note that service fees apply.

Find out more about the Kindle Personal Document Service.

Available formats
×

Save book to Dropbox

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Dropbox.

Available formats
×

Save book to Google Drive

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Google Drive.

Available formats
×