Published online by Cambridge University Press: 23 December 2013
Excavations and ceramic finds of the Late Chalcolithic 3 (3,700–3,500 BC) from the site of Zeytinli Bahçe, on the Turkish Euphrates, are published and discussed, with particular attention to modes of manufacture in the phase which immediately precedes the introduction of the fast wheel and mass production (middle and late Uruk). In this period, alternative modes of manufacture (coil, mould, wheel) are probable indices of experimentations in response to ever increasing economic and social needs. Ceramic classes and types are also analysed with the aim of understanding inter-regional relations in the period preceding the arrival of Uruk influence. Together with Hacınebi, Zeytinli Bahçe provides important data on Late Chalcolithic developments in the Turkish Euphrates region south of the Taurus. These help distinguish single cultural horizons, but also identify large networks of communication right down to the Iraqi Tigris. Relations of the middle Euphrates area appear to be biased eastwards, towards the Khabur river, whilst direct contacts with the regions north of the Taurus seem absent. However, indirect chronological correlations are made possible by an overview of the general distribution of ceramic typologies in the whole upper Mesopotamia and Taurus regions during the Late Chalcolithic period.
Bu makalede Fırat Havzasının Anadolu tarafında yer alan Zeytin Bahçe ören yerinin kazısı ve Geç Kalkolitik 3 (3,700–3.500)'e tarihlenen keramik buluntuları tanıtılmakta ve tartışılmaktadır. Burada özellikle üstünde durulan konu, hızlı çark kullanımının ve seri üretimin başlamasının (Orta ve Geç Uruk) hemen ardından ortaya çıkan üretim biçimleridir. Bu dönemde, sürekli artan ekonomik ve sosyal gereksinimlerin sonucu olarak farklı üretim biçimleri (şerit tekniği, kalıp, çark) denenmiş olmalıdir. Uruk etkisinin bölgeye ulaşmasını izleyen dönemde bölgeler arası ilişkileri anlamak bakımından keramik sınıf ve tipleri de analiz edilmiştir. Hacınebi ile birlikte Zeytinli Bahçe kazıları, Torosların güneyindeki Fırat Havzasındaki Geç Kalkolitik gelişmelerin anlaşılması bakımından önemli veriler sağlamaktadır. Bu veriler hem tek tek kültürel perspektifleri ayırt etmemize, hem de Dicle-Irak'a kadar uzanan geniş ilişkiler ağini saptamamıza olanak tanır. Orta Fırat bölgesinin Toroslarin kuzeyindeki bölgelerle doğrudan bir ilişkisi yok gibi görünürken ilişki daha ziyade doğuyla, Habur bölgesiyle kurulmuş gibi görünmektedir. Yine de Geç Kalkolitik dönemin Yukarı Mezopotamya ve Toros bölgelerindeki keramik tipolojisinin genel dağılımı bir bütün olarak incelendiğinde dolaylı kronolojik paralellikler bulmak mümkün olmaktadır.